75 lat temu, we wrześniu 1944 roku, 1. Dywizja Pancerna dowodzona przez generała Stanisława Maczka przyniosła wolność około 60 miastom i wioskom flamandzkim. Polscy żołnierze, kierując się w stronę Holandii, toczyli krwawe walki wyzwalając kolejne belgijskie miejscowości.
W czasie walk generał Maczek wydał rozkaz o unikaniu stosowania ognia artyleryjskiego, aby zminimalizować zniszczenia i straty wśród cywili. Mieszkańcy byli wdzięczni i to zapamiętali. Maczek podkreślał nie tylko gościnność mieszkańców Flandrii, ale też fakt, że pozbawieni ojczyzny Polacy poczuli się „jakby we własnym kraju”.
Dumna polska armia walczyła u boku aliantów, by wyzwolić Europę spod niemieckiej okupacji. Motywacja polskich żołnierzy była równie silna jak ich zapał do walki.
Marzyli, żeby po wyswobodzeniu Francji, Belgii i Holandii, móc powrócić do ojczyzny i wypędzić z niej niemieckiego okupanta. Niestety, życie napisało dla nich inny scenariusz.
Zawiłe koleje losu, długie na 1800 kilometrów, wiodły ich plażami Normandii, przez Francję, Belgię i Holandię, by zakończyć się 5 maja 1945 roku kapitulacją Niemców w portowym mieście Willemshaven w Niemczech. Polacy nie mieli okazji wyzwolić własnego kraju spod władzy nieprzyjaciela. Podczas konferencji w Jałcie, w lutym 1945 roku, alianci zadecydowali, że w powojennej Europie nie ma miejsca na polskie państwo. Churchill i Roosevelt oddali Polskę oraz inne kraje Europy Środkowej w ręce władz sowieckich.
Upokorzeni i zdradzeni, polscy weterani wojenni odmówili powrotu do kraju. Kilka lat wcześniej chwycili za broń na obcych ziemiach w imię solidarności i wolności. Ich ojczyzna również znajdowała się pod okupacją. Nie szczędzili swych sił w walce o niepodległość innych państw, znacznie przyczyniając się do ich zwycięstwa. Decyzje, podjęte podczas konferencji w Jałcie, były dla nich wstrząsające. Nie o to walczyli. Poczuli się przegrani.
Zostali bez ojczyzny i perspektyw powrotu do wolnego kraju, większość z nich wybrała uchodźctwo. Około 350 żołnierzy osiedliło się w Belgii.
Podczas walk o Belgię zginęło około 400 polskich żołnierzy. Większość z nich spoczywa na polskim cmentarzu w Lommel. Lecz wiele miast i wiosek pochowało polskich bohaterów na swoich parafialnych cmentarzach. Co roku, począwszy od 1944, zostaje oddany im hołd w podzięce za zwróconą wolność.
60 flamandzkich miejscowości wyswobodzonych przez Pierwszą Dywizję Pancerną
Aalter, Lotenhulle, Poeke, Antwerpen, Heuvelland, Westouter , Kemmel, Wijtschate, Ieper, Dikkebus, Voormezele, Zillebeke, Sint-Jan, Zonnebeke, Passendale, Staden, Oostnieuwkerke, Westrozebeke, Hooglede, Gits, Roeselare, Ardooie, Pittem, Meulebeke, Wingene, Zwevezele, Tielt, Schuiferskapelle, Ruiselede, Nevele, Poesele, Hansbeke, Gent, Drongen, Mariakerke, Wondelgem, Lokeren, Eksaarde, Stekene, Sint-Gillis-Waas, Sint Pauwels, De Klinge, Meerdonk, Beveren, Kallo, Kieldrecht, Hulst, Terneuzen, Axel, Sint Niklaas, Rijkevorsel, Ravels, Poppel, Weelde-statie, Beerse, Malle, Merksplas, Turnhout, Baarle-Hertog, Zondereigen
Miejsca pochówku polskich żołnierzy w Belgii:
Adegem, Antwerpen, Blankenberge, Beringen, Charleroi, Chievres, De Klinge, Evere, Halle, Heverlee, Holsbeek, Hotton, Knokke, Kruishoutem, Leopoldsburg, Lombardsijde, Lommel, Maldegem, Middelkerke, Stekene, Oostende, Sint-Niklaas, Sint-Pieters-Rode, Tielt, Wansin, Willebroek, Sint-Denijs-Westrem.
Bart Verstockt
Anna Janicka
DVD – LIBERATORZY POLSCY
W 2016 roku belgijski reżyser Bart Verstockt wydał płytę DVD z dwoma filmami dokumentalnymi, poświęconymi polskim żołnierzom generała Maczka, pod wspólnym tytułem „Wyzwoliciele z Polski”.
Pierwszy z filmów to „Fighting for others, Dying for Poland” (polski tytuł – „Walczyli dla innych, umierali za Polskę”), ukazuje genezę, szlak bojowy i powojenne losy żołnierzy 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka.
Bohaterowie dokumentu to weterani Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, którzy walczyli ramię w ramię z aliantami o wyzwolenie Europy. Dziesięciu z nich opowiada dramatyczną historię wojenną. Mówią o sobie, o swoim kraju. Ich wspomnienia ukazują historię wojny i jej konsekwencje, a także przedstawiają losy weteranów oddziałów dowodzonych przez gen. Maczka.
Wkrótce po zakończeniu wojny polscy żołnierze zdali sobie sprawę, że ich ojczyzna po raz kolejny znalazła się pod okupacją. W związku z panującą w kraju sytuacją polityczną zdecydowana większość z nich po wojnie emigrowała na wszystkie strony świata w poszukiwaniu nowego domu i szansy na nowe życie, osiedliła się na Zachodzie, część zamieszkała w Belgii.
Film „Walcząc dla innych, umierając za Polskę” zrealizowany został w 2004 roku. Wielkimi krokami zbliżała się wówczas 60 rocznica zakończenia II Wojny Światowej, tymczasem liczba weteranów i naocznych świadków szybko malała. Wraz z nimi znikały niezliczone przejmujące, wzruszające i emocjonalne historie wojenne.
Bart Verstockt, dobrze zdając sobie z tego sprawę, podjął się realizacji filmu (dla flamandzkiego programu 'Histories’ emitowanego przez stację Canvas), gdzie dziesięciu polskich kombatantów, którzy po II Wojnie Światowej zdecydowali się na osiedlenie w Belgii, spogląda wstecz, relacjonując dramatyczne wydarzenia z czasów wojny i ich konsekwencje.
Reżyser przybliżył Belgom mało znaną kartę historii, pokazując, jak ważny był udział polskich żołnierzy w bitwie o Normandię, a następnie w wyzwalaniu znacznych terenów Belgii oraz Holandii.
W październiku 2016 roku dokument został nagrodzony Brązową Szablą podczas 7 edycji Międzynarodowego Festiwalu Filmów Historycznych i Wojskowych w Warszawie.
W 2013 Verstockt rozpoczął zdjęcia do filmu dokumentalnego zatytułowanego „Sylwester”. Jest to intymny i wzruszający portret polsko-belgijskiego weterana wojennego – Sylwestra Bardzińskiego.
Reżyser przez rok podążał za kombatantem krok w krok. Pokazał życie weterana wojennego, który w domu, w Sint-Gillis-Waas jest kruchym, starszym, wymagającym opieki mężczyzną, ale na dorocznych ceremoniach, upamiętniających wydarzenia II wojny światowej, jest szanowanym, podejmowanym z honorami bohaterem wojennym, który co roku, od sierpnia do listopada, bierze udział w obchodach i rocznicach na cześć bohaterskich działań polskiej armii we Francji, Belgii i Holandii.
Udział w uroczystościach przez parę miesięcy w roku nadaje dynamiki jego dobiegającemu schyłku życiu. Weteran działa w imię pamięci towarzyszy broni, którzy zginęli w walkach między 1939 a 1945 rokiem. Sylwester nazywa siebie ambasadorem wolnej Polski i weteranów, którzy po wojnie znaleźli azyl gdzieś na świecie.
„Sylwester” to intymny i wzruszający portret, głos narratora pominięto – bo tu cisza mówi najwięcej. To film, który pozostaje mocno odciśnięty w pamięci widzów.
Bart Verstockt, belgijski reżyser, jest twórcą historycznych filmów dokumentalnych o polskiej tematyce. – Jestem Belgiem, skończyłem uniwersytet, ale nie wiedziałem, że Polacy wyzwalali Belgię. Pomyślałem, że to niesprawiedliwe i postanowiłem wyreżyserować film. Skupiłem się na emocjach: jak żołnierze przeżyli wojnę, jak radzili sobie z tym, że byli bezpaństwowcami – podkreśla reżyser.
W 2016 roku Bart Verstockt otrzymał Nagrodę Polonii w konkursie Polak Roku w Belgii.
Bart Verstockt
Anna Janicka
Źródło: polakroku.be
DVD ma cztery opcje językowe: polski, niderlandzki, francuski i angielski.
DVD Liberatorzy polscy można kupić, wpłacając 20 euro na konto BIXBY Film Productions: BE 35 7340 3403 0437 (KBC). Należy podać: imię, nazwisko i dokładny adres, a w tytule przelewu (communication) wpisać: DVD LIBERATORZY POLSCY.
Stowarzyszenie Pierwszej Polskiej Dywizji Pancernej Belgia
Eerste Poolse Pantserdivisie Belgie asbl / Stowarzyszenie Pierwszej Polskiej Dywizji Pancernej Belgia. Celem stowarzyszenia jest zachowanie i przekazywanie pamięci o żołnierzach Pierwszej Polskiej Dywizji Pancernej pod dowództwem gen. Stanisława Maczka, która w 1944 r. wyzwoliła wiele miast we Francji, Belgii i Holandii.
Chcemy wspomagać rozbudowę stosunków społecznych i kulturalnych pomiędzy Polską i Belgią oraz w integracji poprzez kontakt z wielką bohaterską postacią, jaką był legendarny gen. Stanisław Maczek.
Zachęcamy tych z państwa, którzy chcą z nami tworzyć Rodzinę bohatera gen. Maczka, do zostania członkiem naszego stowarzyszenia.
Wpłacając 20 euro na rachunek BE81 4036 0721 5124 „Vereniging Eerste Poolse Pantserdivisie Belgie”, podając nazwisko i adres, zostaniesz członkiem stowarzyszenia. Jako członek otrzymasz broszurkę informacyjną o naszej działalności – Komunikat, zaproszenie na zebrania i wspólną wigilię.
Zapraszamy na naszą stronę na Facebooku: „Eerste Poolse Pantserdivisie Belgie”.
info: bvpo1978@gmail.com
