Osoby zatrudnione w Belgii na umowę o pracę, prowadzące własną działalność gospodarczą, czy pracujące jako urzędnicy państwowi mają prawo do belgijskiej emerytury. Osoby, które pracowały w różnych krajach Unii Europejskiej otrzymają emeryturę z każdego kraju, w którym były zatrunione lub świadczyły usługi w ramach działalności gospodarczej. Dzięki europejskim przepisom o koordynacji systemów zabezpeczenia społecznego, aby ubiegać się o ustalenie prawa do emerytury we wszystkich krajach zatrudnienia, wystarczy złozyć wniosek tylko w jedym kraju europejskim.
Prawo do ustawowej emerytury w Belgii
Finansowanie systemu emerytalnego w Belgii odbywa się głównie na zasadzie tzw. repartycji. Oznacza to, że emerytury wypłacane są dzięki składkom emerytalnym odciąganym z pensji aktywnych pracowników, urzędników państwowych oraz opłacanym przez osoby samozatrudnione. Ustawowa emerytura w Belgii jest przyznawana i obliczana na podstawie przebiegu zatrudnienia.
W Belgii istnieją trzy różne systemy emerytalne:
- System dla pracowników. Naleza do niego osoby, które są zatrudnione na umowę o pracę w sektorze prywatnym oraz niemianowani urzędnicy państwowi.
- System dla osób pracujących na własny rachunek–samozatrudnionych. Naleza do niego osoby prowadzące własną działalnośc gospodarczą (firmy jednoosobowe, osoby zarządzające spółkami lub udziałowcy spółek).
- System dla mianowanych urzędników państwowych. Naleza do niego
tylko mianowani urzędnicy.
Emerytura jest obliczana zawsze według statusu w jakim się pracowało. Osoby, które pracowały w różnych statusach, otrzymają emeryturę obliczoną w różnych systemach.
Powszechny wiek emerytalny w Belgii
Ustawowa emerytura w Belgii przysługuje w wieku 65 lat. Zgodnie z zatwierdzonym już projektem ustawy wiek emerytalny został podwyższony stopniowo do 67 roku życia: od roku 2025 wiek emerytalny wynosić będzie 66 lat a od roku 2030 – 67 lat.
Wypłata świadczeń emerytalnych przysługuje od miesiąca następującego po miesiącu w którym osoba osiągnęła 65 lat. Czyli osoba, która ukończyła 65 lat w kwietniu pierwszą wypłatę świadczenia emerytalnego otrzyma w maju (za miesiąc maj).
Jedynie w niektórych przypadkach obowiązuje inny wiek emerytalny, np. w przypadku górników, marynarzy oraz załóg samolotów lotnictwa cywilnego.
Osoby, które osiągnęły 65. rok życia mają prawo do przejścia na emeryturę, jednak nie jest to obowiązek. Istnieje możliwośc pracy po 65. roku życia i wystąpienia o przyznanie świadczenia emerytalnego w późniejszym terminie czyli odroczenie terminu wypłaty emerytury. W takiej sytuacji wysokość świadczenia emerytalnego będzie obliczona na podstawie składek na ubezpieczenie społeczne odprowadzoneych do miesiąca przed przejściem na emeryturę.
Inna możliwośc to przejście na emeryturę w wieku 65lat i jednoczesne kontynuowanie pracy. Osoby, które po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego zdecydowały się na pobieranie belgijskiej emerytury oraz na kontynuowanie pracy mogą dorabiać bez ograniczeń. Jednak należy pamiętać, że w takiej sytuacji dochód nie będzie już miał wpływu na wysokość emerytury. Przyznana kwota emerytury będzie jedynie indeksowana.
Okresy brane pod uwagę przy obliczaniu wysokości świadczeń emerytalnych
Okresy zatrudnienia w Belgii (pracownik)
Do obliczania wysokości belgijskich świadczeń emerytalnych brane są pod uwagę okresy zatrudnienia e Belgii na umowę o pracę.
Niektóre okresy nieaktywności zawodowej mogą być zaliczone do lat pracy i w ten sposób brane pod uwagę przy obliczaniu świadczeń emerytalnych. Emerytury za te okresy oblicza się na podstawie zryczałtowanych (przed 1968 r.) lub hipotetycznych wynagrodzeń (od 1968 r.). Zalicza się do nich m.in. okresy:
- choroby,
- bezrobocia (z powodu rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę),
- bezrobocia z dodatkiem od pracodawcy (wcześniej emerytura pomostowa),
- zawieszenia umowy o pracę (tijdskrediet en loopbaanonderbreking / interruption de carrière et crédit-temps),
- służby wojskowej,
- niezdolności do pracy z powodu wypadku przy pracy.
Okresy zatrudnienia za granicą
Za okresy zatrudnienia lub okresy odprowadzania składek na ubezpieczenie społecznie za granicą (np. w Polsce) nie przysługuje belgijska emerytura. Prawo do świadczenia emerytalnego za okres pracy za granicą oraz wysokość świadczenia ustala fundusz emerytalny danego kraju.
Osoba, która była ubezpieczona (pracowała) w różnych państwach członkowskich, może ubiegać się o przyznanie emerytury jednocześnie z każdego z tych państw. Świadczenia ustalane są równolegle przez instytucje ubezpieczeniowe każdego z państw, w których osoba była ubezpieczona. Wypłata świadczeń następuje po osiągnięciu wieku emerytalnego obowiązującego w danym kraju. Oznacza to, że wypłata emerytury w jednym kraju może nastąpić w innym terminie niż wypłata emerytury z innego kraju, np. wypłata belgijskiej emerytury nastąpi po osiągnięciu 65. roku życia a wypłata emerytury z Polski po osiągnięciu wielu emerytalnego obowiązującego w Polsce.
Belgijska emerytura ustawowa obliczana jest wyłącznie na podstawie okresów ubezpieczenia – stażu pracy w Belgii. Dzięki koordynacji europejskiej zostają zsumowane pozostałe okresy ubezpieczeń w innych krajach EU i na tej podstawie zostaje obliczona teoretyczna emerytura belgijska – za te wszystkie okresy tak jakby były one przepracowane w Belgii. Pozwala to na niewielkie podwyższenie emerytury – po obliczeniach proporcjonalności okresów belgijskich do okresów uzyskanych w innych krajach EU – i ewentualnie uzyskanie emerytury gwarantowanej. Dzięki temu zostaje ustalona najwyższa z możliwych emerytur w danym przypadku.
Według przepisów europejskiej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz umów z poszczególnymi krajami osoby mieszkające w Belgii mogą otrzymywać zagraniczne (np. polskie) świadczenia emerytalne wypłacane do Belgii. Podobnie jest w przypadku osób, które pracowały w Belgii, ale przeprowadziły się do innego kraju (wewnątrz UE), np. do Polski. Wówczas belgijskie świadczenia emerytalne mogą być wypłacane do kraju zamieszkania. Należy pamiętać, iż świadczenia emerytalne z poszczególnych państw nie są łączone w jedno świadczenie. Każde państwo wyplaca osobną, naliczoną według wewnętrzengo prawa, emeryturę.
Okresy zatrudnienia w innych systemach (inny status)
Osoby prowadzące własną działalność gospodarczą lub zatrudnione w sektorze publicznym równiez mają prawo do swiadczeń emerytalnych obliczanych na zasadach obowiązujących w danym systemie. Więcej informacji można znaleźć na stronie http://www.pensioendienst.fgov.be/nl, http://www.pensioendienst.fgov.be/fr
Kiedy należy składać wniosek o emeryturę
Każda osoba podlegająca belgijskiemu systemowi zabezpiezenia społecznego, po ukończniu 64. roku życia, automatycznie otrzymuje wniosek o emeryturę z belgijskiego funduszu emerytalnego FPD/SFP. Wniosek należy wypełnić i odesłać do funduszu. Osoby, ktore wykonywały pracę w innych krajach otrzymają dodatkowe formularze w celu uzupełnienia informacji o przebiegu zatrudnienia w tych krajach. Po ptrzymaniu takich informacji belgijski fundusz emerytalny kontaktuje się z instytucjami emerytalnymi w innych krajach, w celu złożenia wniosków o ustalenie prawa do świdczeń emerytalnych w tych krajach. Dlatego wniosek złożony w jednym kraju europejskim, np. w Belgii, jest wnioskiem o emerytury ze wszystkich państw zatrudnienia.
Gdzie należy złożyć wniosek o emeryturę
Osoby, które po 64 roku życia nie otrzymały formularzy z funduszu emerytalnego lub, które zdecydowały się przejść na emeryturę po 65. roku życia, mogą złożyć wniosek na trzy sposoby:osoby mieszkające w Belgii
- przez stronę internetową mypension.be
- w urzędzie gminy odpowiednim dla miejsca zamieszkania
- bezpośrednio w funduszu emerytalnym FPD/SFP w Brukseli przy Zuidertoren / Tour du Midi lub w lokalnym oddziale FPD/SFP.
Osoby, które same nie mogą złożyć wniosku, mogą udzielić pisemnego upoważnienia innej pełnoletniej osobie.
Osoby mieszkające w innym kraju, należącym do Europejskiej Strefy Ekonomicznej
Takie osoby powinny składać wnioski za pośrednictwem instytucji emerytalnej w kraju, w którym przebywają. W Polsce należy zwracać się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) – Wydział Umów Międzynarodowych w Warszawie. Osoby, które przed podjęciem pracy w Belgii prowadziły rolniczą działalność gospodarczą w Polsce powinny zwracać się do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS).
Osoby, które ostatni okres przed emeryturą przepracowały w Belgii ale nigdy nie pracowały w kraju, w którym obecnie przebywają (np. w Polsce), powinny wysłać wniosek o emeryturę do Działu Umów Międzynarodowych belgijskiego funduszu emerytalnego na adres:
Federale Pensioendienst/ Service fédéral des Pensions
Zuidertoren / Tour du Midi
Bureau voor Internationale Overeenkomsten / Bureau des Conventions Internationales
1060 BRUSSEL / BRUXELLES
We wniosku trzeba zaznaczyć, iż nie ma się prawa do emerytury w kraju zamieszkania (obecnego pobytu).
Osoby mieszkające poza granicami Europejskiej Strefy Ekonomicznej
Takie osoby powinny skontaktować się z funduszem emerytalnym w Belgii w celu uzyskania dalszych informacji o procedurze wnioskowania o emeryturę: http://www.pensioendienst.fgov.be/nl, http://www.pensioendienst.fgov.be/fr
Rola związków zawodowych
Dział ACV/CSC ds. Pracowników z Nowych Krajów Europejskich (ACV Dienst Grensarbeiders Nieuwe Europese Lidstaten) zajmuje się pomocą w związku z procedurami wnioskowania o emerytury ustawowe w Belgii z zastosowaniem europejskiej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. W celu uzyskania pomocy można kontaktować się pod nr tel. 03/222 71 64 lub porzez e-mail: aldona.kuczynska@acv-csc.be, iwona.cieszynska@acv-csc.be.
W sprawach dotyczących wcześniejszych emerytur lub emerytur pomostowych należy zwracać się do lokalnych oddziałów ACV/CSC. Adresy ACV/CSC znajdą Państwo na stronach: http://adressen.acv-online.be (NL), http://adresses.csc-en-ligne.be (FR) lub www.acv-online.be (NL), www.csc-en-ligne.be (FR), wystarczy wpisać swój kod pocztowy.
Aldona Kuczyńska-Naskręt