Odkrywamy Belgie
Belgia to kraj o wyjątkowej różnorodności narodowej i językowej. Oprócz niderlandzkojęzycznej Flandrii, francuskojęzycznej Walonii oraz wielojęzycznej Brukseli, ma także region niemieckojęzyczny.
Niemieckojęzyczna Wspólnota (Deutschsprachige Gemeinschaft) leży w Regionie Walońskim, w prowincji Liège (Luik), przy granicy z Niemcami, w okręgu Verviers, w dorzeczu Mozy, nad rzeką Vesdre. To 854 kilometry kwadratowe, zamieszkane przez prawie 80 tysięcy osób, obejmujące 9 gmin. Jest to jedyny region Belgii graniczący z Niemcami.
Stolicą tego najmniejszego autonomicznego regionu w Unii Europejskiej jest Eupen – przygraniczne miasteczko, położone około 16 km na południe od niemieckiego Aachen (Akwizgranu) oraz 35 km od Liège i holenderskiego Maastricht. Miasto rozciąga się na powierzchni 96 kilometrów kwadratowych i leży na wysokości 260 metrów n.p.m. Około 90% z 20 000 mieszkańców stanowią osoby niemieckojęzyczne. Eupen nazywane bywa „mniej znaną siostrą Liège, Namur i Mons”.
Kawałek Niemiec w Belgii
Początki Eupen sięgają średniowiecza, gdy miejscowość znajdowała się pod panowaniem Księstwa Limburgii. Na przestrzeni wieków przechodziło pod panowanie Burgundii, Habsburgów i Prus, by w końcu stać się częścią Belgii. Jego strategiczne położenie przy granicy z Niemcami sprawiało, że często było przedmiotem sporów terytorialnych.
W XIX wieku Eupen rozwinęło się jako ważny ośrodek przemysłu tekstylnego. Przełomowym momentem w historii miasta był jednak XX wiek – po zakończeniu I wojny światowej Eupen zostało włączone do Belgii.
Na mocy postanowień Traktatu Wersalskiego z 1919 roku, który ustalił nowy porządek polityczny w Europie, Belgia przejęła dotychczasowe niemieckie tereny przygraniczne, w tym Eupen, Sankt Vith i Malmedy. Niemcy, obciążone odpowiedzialnością za wybuch wojny, zostały zmuszone do zaakceptowania tych zmian.
Wkrótce jednak podjęto tajne negocjacje między Berlinem a Brukselą dotyczące ewentualnego wykupu tych ziem przez Niemcy. Belgia, znajdująca się w trudnej sytuacji gospodarczej, miała otrzymać w zamian 200 milionów marek w złocie. Ostatecznie inicjatywa upadła z powodu zdecydowanego sprzeciwu Francji.
Lata 30. XX wieku przyniosły wzrost nastrojów nacjonalistycznych wśród niemieckojęzycznych mieszkańców regionu, którzy pod wpływem nazistowskiej propagandy coraz głośniej domagali się przyłączenia do Niemiec. Po agresji III Rzeszy na Belgię w 1940 roku Eupen ponownie znalazło się w granicach Niemiec. Miejscową ludność uznano za rdzennie niemiecką, a ponad 8 tysięcy mężczyzn wcielono do Wehrmachtu.
Po zakończeniu II wojny światowej Eupen powróciło do Belgii, a w 1956 roku niemiecko-belgijski traktat potwierdził nienaruszalność granic. Dziś miasto pozostaje centrum Niemieckojęzycznej Wspólnoty Belgii, zachowując swój unikalny charakter kulturowy.
Co warto zobaczyć
Stare Miasto: rynek to serce miasta, gdzie odbywają się różne wydarzenia kulturalne i jarmarki. Spacerując urokliwymi uliczkami starego miasta, można podziwiać architekturę bardziej przypominającą niemiecką niż belgijską. Wzrok przyciągają zabytkowe kamienice, rezydencje i inne historyczne budowle. Warto zerknąć na budynki pochodzące z XVII i XVIII wieku, z okresu rozkwitu przemysłu tekstylnego, który przyczynił się do świetności miasta.
W Eupen znajduje się wiele dawnych domów kupieckich, w tym „Haus Grand Ry”, noszący również nazwę Stara Poczta. Wybudowano go w latach 1761–1763 jako siedzibę producenta tkanin Nikolausa Josepha Grand Ry. Warto zwrócić uwagę na wyjątkowe płaskorzeźby zdobiące fasadę, przedstawiające boginię Fortunę otoczoną symbolami handlu. W latach 1893–1979 w budynku funkcjonowała poczta, a od 1984 roku mieści się tu siedziba rządu Niemieckojęzycznej Wspólnoty Belgii.
Jednym z najważniejszych zabytków miasta jest barokowy kościół św. Mikołaja z XVIII wieku. W jego wnętrzu można podziwiać imponujące freski, bogato zdobiony ołtarz główny autorstwa Johanna Josepha Couvena, misternie rzeźbioną ambonę, konfesjonały oraz ławy, na których zachowały się wygrawerowane nazwiska bogatych fabrykantów tkanin, m.in. Grand Ry. Ważnym punktem turystycznym na mapie miasta jest neogotycki ratusz miejski z imponującą wieżą zegarową.
Historię regionu można poznać w Muzeum Miejskim Eupen – doskonałym miejscu do zgłębienia przeszłości miasta, jego rozwoju gospodarczy oraz kultury niemieckojęzycznej części Belgii. Warto również odwiedzić IKOB – Muzeum Sztuki Współczesnej założone w 1993 roku. Od momentu otwarcia, co roku placówka organizuje liczne, zmieniające się i zróżnicowane tematycznie wystawy indywidualne oraz zbiorowe, w których biorą udział artyści z całej Europy. Muzeum Sztuki Współczesnej IKOB i Muzeum Miejskie przechowują kolekcje dokumentujące niemiecko-belgijskie dziedzictwo miasta.
Eupen ma bogatą tradycję karnawałową. W czasie karnawału odbywają się kolorowe parady, a mieszkańcy celebrują karnawał w typowo niemieckim stylu, nosząc barwne stroje i bawiąc się na ulicach.
Miasto może pochwalić się profesjonalnym klubem piłkarskim KAS Eupen, występującym w najwyższej klasie rozgrywkowej Belgii – Jupiler Pro League. Co ciekawe, klub jest zarządzany przez Aspire Academy z Kataru i często promuje młode talenty z całego świata.
W Eupen znajduje się słynny tor Karting Eupen, jeden z największych krytych torów kartingowych na świecie. Kompleks robi ogromne wrażenie –przestronna hala, profesjonalny tor, restauracja, sklep z akcesoriami kartingowymi oraz wiele innych użytecznych miejsc, takich jak szatnie, prysznice
Częścią niemiecko-belgijskiego Parku Narodowego Hautes Fagnes-Eifel jest rezerwat Hautes Fagnes (Wysokie Bagna), położony około 16 km od Eupen. To jedno z najstarszych i największych torfowisk w Europie, pełne unikalnych gatunków roślin oraz wyjątkowych krajobrazów. Odwiedzający mogą korzystać z licznych szlaków turystycznych, w tym z drewnianych pomostów, które umożliwiają spacerowanie po bagnistych terenach.
Ten największy w Belgii rezerwat przyrody zajmuje powierzchnię 45 kilometrów kwadratowych. Jest ostoją dla wielu gatunków zwierząt m.in. żbików, jeleni, bobrów, rysi i bocianów, a także setek gatunków gadów i płazów. Jest to również jedno z najbardziej deszczowych miejsc w Belgii.
Szlaki turystyczne wokół Eupen: Region oferuje różnorodne trasy dla miłośników pieszych wędrówek. Przykładem jest 16,9-kilometrowy szlak prowadzący z Eupen do Kelmis, uznawany za umiarkowanie wymagający, którego pokonanie zajmuje średnio trzy godziny.
La Gileppe
Kilka kilometrów na wschód od miasta Eupen znajduje się jedna z jego największych atrakcji – tama Gileppe, najstarsza i jedna z największych w Belgii. Na jej szczycie wznosi się wieża widokowa, z której rozciąga się zachwycająca panorama sztucznego jeziora oraz otaczających je terenów. Tama, położona w malowniczej, leśnej scenerii, została pierwotnie zbudowana w latach 1868–1878, a następnie rozbudowana w latach 1967–1971.
Powstała w celu zapewnienia wody dla rozwijającego się przemysłu tekstylnego w pobliskim mieście Verviers, które w XIX wieku było jednym z najważniejszych ośrodków produkcji wełny w Europie. Uroczystego otwarcia tamy dokonał 28 lipca 1878 roku król Leopold II.
Początkowo zapora miała wysokość 47 metrów i była w stanie pomieścić 13 milionów m³ wody. W latach 1967–1971 podjęto decyzję o jej modernizacji, aby zwiększyć pojemność zbiornika. W ramach rozbudowy podwyższono tamę o 16 metrów, co zwiększyło pojemność do imponujących 26,4 miliona m³ wody. Nową konstrukcję oficjalnie otworzył 20 października 1971 roku król Baudouin.
Na szczycie tamy znajduje się imponująca rzeźba lwa, zaprojektowana przez belgijskiego artystę Félixa Antoine’a Bourré. Monumentalna, 13,5-metrowa figura została wykonana z 183 bloków kamiennych i zwrócona w kierunku wschodnim. Symbolizuje ona siłę i niezależność Belgii.
Teren wokół tamy to również popularne miejsce rekreacji. Na szczycie 77-metrowej wieży widokowej znajduje się platforma, z której można podziwiać zapierające dech w piersiach widoki na jezioro oraz rozległe lasy Ardenów.
Turyści preferujący aktywny wypoczynek mogą wybrać się na spacer wokół jeziora Gileppe. Około 15-kilometrowa trasa prowadzi przez urokliwe, gęsto zalesione tereny, oferując wspaniałe widoki i kontakt z naturą. Dla rodzin z dziećmi dodatkową atrakcją jest Accropark, oferujący liczne aktywności, w tym park linowy, który zapewnia dreszczyk emocji i niezapomniane przeżycia.
Tama Gileppe pełni kluczową rolę w zaopatrywaniu regionu w wodę pitną, a także pomaga w regulacji poziomu wód rzeki Vesdre i ochronie przed powodziami.
Eupen to miasto, które łączy historię, kulturę, piękno natury, oferując odwiedzającym wiele atrakcji. Dzięki swojej bogatej historii, malowniczym krajobrazom oraz unikalnemu połączeniu kultur belgijskiej i niemieckiej stanowi interesujące miejsce do odwiedzenia. To jedno z mniej znanych, ale niezwykle urokliwych miast Belgii, które zdecydowanie warto odkryć.
Agnieszka Buniowska
