Celem krajowych baz danych DNA jest identyfikacja osoby lub osób zamieszanych w przestępstwo oraz ustalenie powiązań między kilkoma przestępstwami popełnionymi w różnych miejscach. W tym celu krajowa baza danych porównuje wszystkie profile DNA, ustalone przez belgijskie laboratoria DNA na podstawie śladów pobranych z miejsc przestępstw, a także wszystkie profile DNA osób podejrzanych i skazanych za dane przestępstwo.
Od lipca 2018 r. profile DNA ze szczątków doczesnych, śladów osób zaginionych lub osób spokrewnionych z osobą zaginioną są rejestrowane i porównywane w bazach danych. Robi się to w celu identyfikacji niezidentyfikowanych szczątków lub poszukiwania zaginionej osoby.
Ramy prawne
W Belgii 5 laboratoriów jest akredytowanych do wykonywania analiz DNA w sprawach karnych. Profile DNA, ustalone przez te laboratoria, są gromadzone w krajowych bankach danych DNA.
Zarządzanie krajowymi bankami danych DNA reguluje ustawa o DNA z 22 marca 1999 r. i 7 listopada 2011 r., dekret królewski z 17 lipca 2013 r. oraz ustawa z 21 grudnia 2013 r. Ustawy te przewidują utworzenie trzech krajowych banków danych DNA:
- Kryminalistyczna baza danych, zawierająca profile DNA ze śladów oraz referencyjne profile DNA osób podejrzanych pod pewnymi warunkami.
- Baza danych osób skazanych za przestępstwa, zawierająca referencyjne profile DNA osób skazanych.
- Baza Danych Osób Zaginionych, zawierająca profile DNA ze szczątków doczesnych, śladów osób zaginionych (np. przedmiotów codziennego użytku) oraz krewnych osób zaginionych.
Decyzje Rady UE 2008/615/WSiSW i 2008/616/WSiSW z dnia 23 czerwca 2008 r. przewidują międzynarodową wymianę między wszystkimi państwami członkowskimi UE profili DNA przechowywanych w krajowych bazach danych DNA. Obecnie Belgia współpracuje z 22 krajami, z Polską od 04/12/2018 r.
Z punktu praktycznego
- Rejestracja i porównanie śladowych profili DNA (pojedyncze profile i złożone profile od maksymalnie 2 osób).
- Rejestracja i porównanie referencyjnych profili DNA skazanych.
- Porównanie referencyjnych profili DNA osób podejrzanych i rejestracja w przypadku zgodności w aktach lub zgodności z krajowymi bankami danych DNA.
- Porównanie śladowych profili DNA (pojedynczych profili) i zarejestrowanych referencyjnych profili DNA (skazanych przestępców lub podejrzanych) z międzynarodowymi bazami danych DNA (zob. wykaz państw prowadzących działania).
- Rejestracja i porównanie profili DNA osób, których zniknięcie uznano za niepokojące (wszczęcie dochodzenia w sprawie karnej), niezidentyfikowanych zwłok oraz, na zasadzie dobrowolności, profili DNA krewnych osoby zaginionej (i porównanie ich w formie drzewa genealogicznego).
- Unikalne i wyjątkowe porównanie bardzo złożonych profili (do 3 osób).
- Brak możliwości rejestracji lub porównania złożonych profili więcej niż 2 osób (poza wyjątkowymi przypadkami).
- Brak rejestracji lub porównania profili referencyjnych ofiar.
- Brak zapisu lub porównania wyników uzyskanych po analizie mitochondrialnego DNA i chromosomu Y.
- Brak międzynarodowego porównania złożonych profili dwóch osób, ani krewnych osoby zaginionej.
- Brak bezpośredniego porównania krewnych osoby zaginionej z belgijskimi krajowymi bazami danych.
Jakie są wyniki?
Obecnie ponad 20% profili DNA, zarejestrowanych w krajowych bazach danych, można powiązać z profilami DNA znajdującymi się w innych zbiorach. W 80% tych przypadków zgodności profili DNA profil DNA śladu jest powiązany z profilem DNA osoby, co oznacza, że sprawca śladu pobranego z miejsca przestępstwa w Belgii zostaje zidentyfikowany dzięki krajowym bazom danych DNA. Około jedna trzecia z tych identyfikacji śladów nie byłaby możliwa bez wymiany międzynarodowej. Do chwili obecnej w belgijskich bazach danych DNA zarejestrowanych jest około 100 000 profili DNA (z czego około połowa to ślady, a połowa to odniesienia do osób).
Małgorzata Wilk
Dom Polski Bruksela, Klinika Prawa
Artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie jest wykładnią prawa.
Źródło: incc.fgov.be