James Sidney Ensor urodził się w Ostendzie w 1860 roku i tam też zmarł w 1949 r. W 2024 roku przypada 75 rocznica śmierci artysty.
Dlatego też przez cały rok w Ostendzie, Antwerpii i Brukseli odbywa się wiele wystaw i wydarzeń kulturalnych związanych z Ensorem i jego twórczością. Rok Ensora to hołd dla mistrza z Ostendy, uważanego za prekursora ekspresjonizmu.
Od września w Antwerpii powstanie szereg wystaw z Ensorem i jego twórczością jako motywem głównym. W KMSKA (Het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten), które posiada największą na świecie kolekcję prac artysty – składającą się z 39 obrazów i około 600 rysunków i grafik – można będzie zobaczyć wystawę Ensors stoutste dromen. Het impressionisme voorbij, opowiadającą o ewolucji artysty. James Ensor należał do pokolenia twórców poszukujących innego języka wizualnego.
„Realiści chcieli przedstawić życie takim, jakim było. Impresjoniści eksperymentowali ze światłem i kolorem. Symboliści skupiali się na emocjach, ekspresji i duchowości. Poprzednicy ekspresjonizmu chcieli przede wszystkim wyrazić uczucie za pomocą uproszczonych kształtów i żywych kolorów.
Elementy wszystkich tych ruchów można odnaleźć w twórczości Ensora” (1). W FoMu (Fotomuseum – Muzeum Fotografii) w Antwerpii na wystawie Anti-Fashion zostaną zaprezentowane prace amerykańskiej fotografki Cindy Sherman, która podobnie jak Ensor krytycznie komentuje konwencje społeczne.
W MoMu (Muzeum Mody) wystawa Masquerade, Make-up & Ensor to opowieść o makijażu i jak ściśle jest on powiązany z wieloma aspektami człowieczeństwa. Natomiast w Museum Plantin-Moretus poznamy Ensora z innej strony, nie tylko jako malarza, ale też grafika, który tworzył akwaforty i litografie. Dla Ensora malarstwo i rysunek były równorzędne.
James Ensor był synem Anglika (James Frederic) i Belgijki (Maria Catharina Haegheman). Jego ojciec był dobrze wykształcony, ale w Ostendzie był znany jako próżniak i pijak. Matka pochodziła z rodziny sklepikarzy – rodzina prowadziła sklep z pamiątkami, bibelotami i maskami karnawałowymi.
Dodatkowym źródłem dochodów rodziny był wynajem pokoi dla wczasowiczów. W budynku na Vlaanderenstraat w Ostendzie, w małym pokoiku na poddaszu artysta urządził studio malarskie. Początkowo malował pejzaże, wnętrza oraz martwe natury, a później rozwinął swój własny groteskowy styl. Eksperymentował ze światłem, linią i kolorem.
Jednym z bardziej znanych i niezwykle ciekawym dziełem Ensora jest obraz De intrede van Christus in Brussel in 1889, którego tematem jest autorska interpretacja historii biblijnej – wjazd Chrystusa do Jerozolimy, którą znają wszyscy katolicy. Ensor przeniósł akcję do Brukseli i przedstawił jako karnawałową paradę z udziałem klaunów, kościotrupów i zamaskowanych postaci, które są symbolem ludzkiej hipokryzji.
Transparent z hasłem ‘vive la sociale’ to odniesienie do aktywnej działalności ruchu robotniczego o obronę interesów robotników i ochronę ich praw w tamtym czasie. W centrum obrazu jest niewielkich rozmiarów Jezus, z którym utożsamiał się często źle rozumiany przez masy Ensor. Ten obraz umiejscowił sztukę Ensora w ekspresjonizmie ze względu na jego sposób namalowania, cechujący również sztukę Edvarda Muncha.
Ekspresjonizm wyróżniał się jaskrawymi wyrazistymi barwami, uproszczonymi kształtami – to wszystko odnajdujemy w tym obrazie. Równie istotny jest temat, który najczęściej dotyczył kwestii społecznych i politycznych. Ensor inspiruje wielu współczesnych artystów a Rok Ensora to doskonała okazja, aby poznać jego twórczość oraz jego prawdziwe oblicze.
Szczegółowy program wydarzeń na stronie: www.visit.antwerpen.be/ensor-in-antwerpen
Przypis (1) www.canonvanvlaanderen.be/events/de-intrede-van-christus-in-brussel-in-1889-van-james-ensor/