Lato tuż-tuż, a wraz z nim prawdziwy wysyp owoców i warzyw. O tej porze roku są one nie tylko smaczne, ale dostarczają też najwięcej korzyści naszemu zdrowiu. Są źródłem witamin, ułatwiają trawienie, doskonale sycą i pomagają ukoić pragnienie. Zawierają najwięcej składników odżywczych i najpełniej odpowiadają na potrzeby naszego organizmu.
W zgodzie z naturą
Człowiek jest nieodłączną częścią natury. Od zarania swojego istnienia spożywał to, co dawała mu Ziemia. Żył zgodnie z jej rytmem, siły i zdrowie czerpał z sezonowych warzyw i owoców. Zjadał tylko to, co nazbierał, lub (później) wyhodował. Uprawiał rośliny zgodnie z rytmem natury i żywił się tym, co aktualnie rosło na polach i w ogrodach. Nie jadł tego co sztuczne i przetworzone.
Z biegiem lat nawyki żywieniowe człowieka stały się niezgodne z cyklem pór roku, co spowodowało rozwój chorób. Ich liczba stale rośnie, podobnie jak chorujących ludzi. Odrzuciliśmy to, co daje nam natura, a ona doskonale wie, co robi.
Nasze zapotrzebowanie żywieniowe się nie zmieniło, zmianie uległy nasze nawyki. Nadal jesteśmy ludźmi i mamy taki sam (prawie) organizm jak nasi przodkowie kilka wieków temu. Tylko niewłaściwe jemy. Przez lata nasz naturalny instynkt został wyparty przez modyfikowane genetycznie produkty, zmodyfikowaną żywność, konserwanty, ulepszacze, wypełniacze itp.
Odżywianie się zgodnie z naturą polega na tym, aby jeść produkty, które w danym momencie oferuje nam klimat w jakim żyjemy. Czyli spożywanie tego co rośnie w naszej strefie klimatycznej biorąc pod uwagę panujące w niej warunki atmosferyczne. Tymczasem przez cały rok handlowcy oferują nam praktycznie wszystkie możliwe warzywa i owoce. Hodowane w szklarniach, poddawane różnym sztuczkom, żeby były jak najbardziej kolorowe i przyciągały wzrok. Jak to się ma do życia w zgodzie z naturą i dbania o swój własny organizm? – Nijak.
Sezonowo
Warzywa i owoce sezonowe to takie, które są w pełni dojrzałe, ale w określonym przez przyrodę czasie. Ich okres przydatności do spożycie jest w miarę krótki, za to Matka Natura wyposażyła je w witaminy, białka, tłuszcze, czy węglowodany. Spożywając te produkty dostosowujemy się do naturalnego rytmu przyrody i dostarczamy organizmowi wszystkiego co najlepsze.
Sezonowe letnie warzywa i owoce są skarbnicą naturalnych witamin i minerałów, które – co ważne – spożywane w odpowiednich dawkach pozwolą zachować zdrowie i dobre samopoczucie, dodadzą nam sił witalnych i energii do działania.
Nasz organizm nie potrafi gromadzić na zapas wielu składników. Dotyczy to także witamin zawartych w sezonowych warzywach i owocach. Organizm szybko je przyswaja, ale równie szybko wydala. Dlatego musimy zadbać, żeby nie było ich niedoboru.
W każdym z sezonowych owoców czy warzyw znajdują się inne witaminy i minerały (lub w nich przeważają). Należy więc odpowiednio dobierać ich skład, aby dostarczyć naszemu organizmowi jak najwięcej potrzebnych składników.
Zdrowo czyli kolorowo
Lekarze i dietetycy dzielą owoce i warzywa na pięć podstawowych grup kolorystycznych. Każda z nich zawiera określone, często odrębne właściwości. Barwa warzyw i owoców wskazuje na zawarte w nich składniki odżywcze oraz właściwości zdrowotne. Koloru nadają im naturalne barwniki roślinne takie jak karotenoidy, chlorofil czy antocyjany.
Owoce i warzywa koloru czerwonego
Na przykład: pomidory, papryka, buraki, jabłka, wiśnie, czereśnie, truskawki, maliny, żurawina. Mają bardzo pozytywne działanie dla naszego serca i całego układu krwionośnego. Są cennym źródłem antyutleniaczy, skutecznie obniżają cholesterol. Korzystnie wpływają na nerki. Działają także przeciwnowotworowo, odmładzająco, przeciwzapalnie, przeciwwirusowo i antybakteryjnie. Zapobiegają cukrzycy, miażdżycy oraz nadciśnieniu tętniczemu.
Owoce i warzywa żółtopomarańczowe
Na przykład: kukurydza, marchewka, dynia, żółta papryka, żółte jagody, jabłka, gruszki, śliwki czy morele. Stanowią idealne źródło beta-karotenu. Pozytywnie wpływają na wygląd włosów, skóry i paznokci oraz odporność. Obniżają ciśnienie tętnicze i zmniejszają ryzyko chorób związanych z układem krwionośnym. Dodatkowo zapewniają należyte funkcjonowanie narządu wzroku o zmierzchu, chroniąc przed tzw. kurzą ślepotą. Po pomarańczowe owoce i warzywa powinny sięgać także osoby, które są przemęczone, zestresowane, mają zwyrodnienia stawów, choroby kości.
Warzywa i owoce dostały ten barwnik od natury głównie po to, by nie uszkodziło ich nadmierne nasłonecznienie. Tak samo i nas beta-karoten uchroni przed szkodliwymi promieniami.
Zielone owoce i warzywa
Na przykład: sałata, brokuły, ogórek, szpinak, szczypiorek, zielona papryka, cukinia, kabaczek, fasolka, kapusta, szczaw, natka pietruszki, zielony groszek, szparagi, rzeżucha, ogórek, agrest, czy jabłka.
Ich najważniejszym składnikiem jest chlorofil. Pomaga organizmowi pozbywać się z toksyn i metali ciężkich, zapobiega nowotworom, zwiększa krzepliwość krwi i odporność. Warzywa i owoce z tej grupy mają zbawienne działanie dla pracy jelit i w znacznym stopniu zmniejszają ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2. Zawierają kwas foliowy szczególnie polecany kobietom planującym zajście w ciążę. Są też źródłem błonnika oraz witamin A, C i E, K.
Owoce i warzywa koloru białego
Na przykład: kalafior, por, kapusta pekińska, cebula, czy czosnek.
Owoce i warzywa o białym lub szarawym zabarwieniu zawierają liczne składniki przeciwbakteryjne. Wzmacniają odporność oraz obniżają poziom cholesterolu. Działają także przeciwwirusowo i przeciwzapalnie. Zawierają siarkę, która jest niezbędna dla utrzymania dobrej kondycji włosów oraz skóry. To naturalna broń przy infekcjach.
Niebieskie i fioletowe warzywa i owoce
Na przykład: jeżyny, jagody, śliwki, bakłażan, winogrona czerwone, aronia, porzeczki czarne, borówka amerykańska.
Wywierają protekcyjne działanie na wzrok oraz opóźniają starzenie się. Uszczelniają naczynia krwionośne, obniżają utlenianie cholesterolu LDL. Spożywanie dużej ilości winogron przyczynia się do zmniejszenia zachorowalności na miażdżycę.
Należy pamiętać o zachowaniu właściwych proporcji warzyw i owoców w codziennej diecie i przestrzegać zasady: ¾ warzyw i ¼ owoców. Warzywa można spożywać bez większych ograniczeń, jednak porcje owoców powinny być kontrolowane z uwagi na zawartość cukrów prostych, których nadmiar negatywnie wpływa na utrzymanie należnej masy ciała. Warto pamiętać także i o tym, że sezonowe warzywa i owoce zaleca się w większości spożywać na surowo.
Zdrowe i świetnie smakują
Sezonowe letnie warzywa i owoce oferują to, czego potrzebuje nasz organizm. Należy po nie sięgać przy każdej możliwej okazji.
Co nam oferują letnie miesiące?
Czerwiec:
Warzywa: rzodkiewka, sałata, botwinka, gruntowa natka pietruszki, szczaw, młode ziemniaki, rukola, bob, brokuły, cukinia, fasolka szparagowa, młoda marchewka, liście młodego selera, kalarepa, kalafior, szparagi, szpinak, zielony i cukrowy groszek.
Owoce: wiśnie, truskawki, czereśnie, agrest, śliwki i porzeczki.
Lipiec:
Warzywa: bakłażan, botwinka, młode buraki, brokuły, bob, groszek zielony i cukrowy, fasolka szparagowa, kalarepa, kalafior, kukurydza, marchewka, natka pietruszki, ogórek, papryka, por, rzodkiewka, rukola, sałata, liście selera, szparagi, szczaw, ziemniaki. I pomidory, które są w istocie owocami.
Owoce: arbuz, agrest, porzeczki, czereśnie, maliny, wiśnie, truskawki, śliwki, brzoskwinie i nektarynki.
Sierpień:
Warzywa: buraki, bakłażan, brokuły, fasolka szparagowa, cukinia, kalarepa, kalafior, kukurydza, marchewka, natka pietruszki, ogórek, pomidory, por, papryka, rzodkiewka, rukola, sałata, liście selera, szczaw, szparagi, szpinak, ziemniaki, fasola, młoda kapusta.
Owoce: agrest, arbuz, czereśnie, maliny, nektarynki, brzoskwinie, porzeczki, poziomki, śliwki, truskawki, jagody i winogrona.
Co jeść i dlaczego. Krótki przegląd wybranych letnich
sezonowych owoców i warzyw
- Truskawki – doskonałe źródło witamin C, A, witamin z grupy B, kwasu foliowego, potasu, żelaza, magnezu, wapnia, fosforu, manganu, cynku, miedzi. Truskawki ułatwiają przyswajanie żelaza z innych pokarmów, działają moczopędnie i odtruwająco. Wspomagają pracę nerek, regulują wydzielanie żółci i pomagają w usuwaniu kwasu moczowego. Poprawiają trawienie tłuszczu i białka, neutralizują substancje rakotwórcze, zmniejszają ciśnienie i pomagają obniżyć poziom złego cholesterolu.
- Czereśnie – zawierają spore ilości witamin z grupy A, B i C oraz flawonoidy. Spowalniają procesy starzenia się skóry oraz oczyszczają organizm z toksyn i szkodliwych produktów przemiany materii. Przyczyniają się do usuwania z organizmu nadmiaru soli i zmniejszają ilość kwasu moczowego we krwi
- Śliwki –regulują trawienie, zapobiegają zaparciom, zmniejszają zagrożenie chorób nowotworowych jelita grubego. Są bogate w witaminę C, A i rzadko występującą w owocach witaminę E. Zawierają sporo witamin z grupy B, potas, żelazo, magnez, wapń i fosfor. Działają antynowotworowo oraz przeciwmiażdżycowo. Wpływają kojąco na układ nerwowy i poprawiają samopoczucie.
- Maliny – bogate źródło witaminy C i błonnika, wapnia i żelaza, witaminy E, kwasu foliowego i salicylowego. Pomagają w zwalczaniu niestrawności i biegunek.
- Jagody – obniżają poziom złego cholesterolu, uelastyczniają naczynia krwionośne. Są bogatym źródłem witamin: C, B1, B2, PP, E, K, A oraz soli mineralnych takich jak: cynk, mangan, miedź. Świeże owoce jagód regulują trawienie, działają przeciwbakteryjnie, przeciwpasożytniczo i odtruwająco. Poprawiają widzenie, obniżają poziom cukru we krwi. Liście jagód działają przeciwbiegunkowo, przeciwcukrzycowo i przeciwzapalnie.
- Szczaw – liście tego warzywa zawierają beta-karoten, witaminę C, żelazo i wapń, a także błonnik pokarmowy. Także rutynę, która uszczelnia i wzmacnia naczynia krwionośne i ma działanie antyoksydacyjne. Szczaw należy dawkować, ponieważ zawiera szkodliwy kwas szczawiowy.
- Bób– zawiera białka i jest bogatym źródłem kwasu foliowego, obniża stężenie cholesterolu LDL we krwi. Dzięki dużej zawartości kwasu foliowego może zapobiec wystąpieniu wad rozwojowych u płodu i wspomóc proces leczenia niedokrwistości. Ma niską zawartość sodu i jest bogaty w potas oraz błonnik.
- Kalafior –zawiera duże ilości witaminy C, K, B6, B9, sód, potas, magnez, wapń, żelazo, miedź, cynk i fosfor. Powinien być spożywany przede wszystkim na surowo, ponieważ w wysokiej temperaturze traci on do 75% witaminy C.
- Kalarepa – zawiera luteinę niezbędną do prawidłowego funkcjonowania narządu wzroku, korzystnie wpływa na układ trawienny. Reguluje perystaltykę jelit i jest wykorzystywana w leczeniu zaparć. Przyspiesza wydzielanie żółci i usprawnia trawienie. Kalarepa najwięcej cennych właściwości zachowuje w formie surowej.
- Szpinak –ma rekordową ilość żelaza i witaminy C, witamin i soli mineralnych, a zwłaszcza chlorofilu. Znajdują się w nim również dwa silnie działające przeciwutleniacze luteina i beta-karoten. Jest bogaty w kwas szczawiowy. W szpinaku jadalne są tylko liście.
- Botwinka – dostarcza do organizmu kwas foliowy, magnez, żelazo oraz potas; witaminy z grupy A i C. Zawiera w swoim składzie bioflawonoidy – silne przeciwutleniacze, które usuwają z organizmu szkodliwe wolne rodniki oraz hamują rozwój komórek nowotworowych. Botwina ma dużo betainy – substancji, która pomaga zapobiegać przeziębieniu i grypie.
- Por –źródło witaminy A, E, oraz C i B6, potasu, wapna, magnesu, fosforu i kwasu foliowego. Obniża zły cholesterol jednocześnie zwiększając poziom dobrego. Ma korzystny wpływ na układ odpornościowy i oddechowy. Posiada właściwości bakteriobójcze.
- Marchewki – doskonałe źródło błonnika wspomagającego trawienie, oraz karotenu.
- Letnie pomidory – zawierają likopen, który wzmacnia serce, dużo błonnika, witaminę C i potas. Szklanka soku pomidorowego pita codziennie ukoi skołatane nerwy.
- Brokuły i kalafiory – są świetnym źródłem prowitaminy A, witamin z grupy B1, B2, PP, a także wapnia, fosforu, żelaza i magnezu.
Korzystajmy z różnorodności warzyw i owoców, jakie daje nam lato. Spożywajmy zdrowe warzywa, owoce lub soki 5 razy dziennie. Przyniesie to korzyści zdrowotne dla naszego organizmu i wzbogaci nasze menu.
Wypada dodać, że choć wspomniałam tu o życiu w zgodzie z naturą, nie sugeruję odmawiania sobie soku z cytryny w grudniu, ani truskawek w styczniu… Jak zawsze, osobą kompetentną w kwestii zdrowia pozostaje lekarz.
Hanna Korcz
Źródła: poradnikzdrowie.pl, beawkuchni.com, portalaktywni.com, zdrowie.trojmiasto.pl, fabrykasily.pl
