Wakacje to czas relaksu, słońca i beztroski, lodów, gofrów z bitą śmietaną, posiłków w barach. Wakacje to również czas zatruć pokarmowych, poparzeń (nie tylko słonecznych), eksperymentów z narkotykami i prób samobójczych.
Podczas wakacji często stołujemy się w przydrożnych barach, kupujemy żywność od nieznanych producentów i zapominamy o higienie rąk. Jesteśmy bardzo mocno narażeni na zakażenia bakterią z grupy Salmonella, znaną pod nazwą pałeczek salmonelli.
Źródłem zakażenia są przede wszystkim produkty spożywcze zawierające surowe jaja (majonezy, lody, kremy, zupy dla niemowląt) oraz wyroby garmażeryjne zawierające rozdrobnione mięso (galaretki mięsne, pasztety, pierogi).
Szczególnie ryzykowne jest jedzenie surowych lub niedogotowanych produktów pochodzenia zwierzęcego. W wysuszonej żywności (mączka kostno-mięsna, mleko w proszku) pałeczki salmonelli są w stanie przetrwać przez czas nieograniczony. Obróbka termiczna (gotowanie, pieczenie, sparzenie jajek wrzątkiem) zabija bakterie.
Do zakażenia może dochodzić w czasie przechowywania żywności, jak również przy niedostatecznie zachowanej higienie żywienia. Istotne jest przestrzeganie zasad higieny osobistej i mycie rąk mydłem po skorzystaniu z toalety.
Salmonelloza powoduje dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Zatrucie pokarmowe trwa zwykle 3-7 dni i zwykle po tym czasie znika. Zalecana jest lekka dieta i picie dużych ilości płynów. Można do leczenia dołączyć zażycie węgla leczniczego w postaci czarnych doustnych tabletek lub proszku w saszetkach do przygotowania doustnej zawiesiny. Oba produkty są dostępne w aptekach.
Przy bardzo obfitych biegunkach zalecane jest picie roztworów elektrolitów (np. Orsolit, Aquarius). Osoby z ciężką biegunką mogą wymagać nawadniania dożylnego i hospitalizacji. Leczenie antybiotykami zwykle nie jest konieczne. Wyjątek stanowi ostry przebieg zakażenia i rozprzestrzenianie się poza tkanki jelita.
Pierwsze symptomy, wskazujące na zatrucie mogą pojawić się po 6 godzinach od zjedzenia zakażonej żywności i przypominają zwykłe zatrucie pokarmowe. U osób zakażonych zaobserwować możemy: gorączkę, bóle brzucha, biegunkę (stolec jest luźny, zawiera domieszkę śluzu, czasem krwi i jest głównym objawem zakażenia), wymioty, bolesne skurcze jelit.
W niektórych przypadkach mogą się ponadto pojawić bóle w stawach, podrażnienia oczu czy bolesne oddawanie moczu. Mówimy wtedy o zespole Reitnera, który może trwać nawet kilka lat i prowadzić do przewlekłego zapalenia stawów.
Objawy zakażenia salmonellą zależą od stanu zdrowia danej osoby (jej odporności, flory jelitowej, ilości bakterii, które dostały się do organizmu). U niektórych osób postać jest łagodna, czasem praktycznie bezobjawowa i szybko ustępuje. U innych objawy mogą być znacznie cięższe, w skrajnych przypadkach prowadzące do zgonu.
W przypadku przedostania się pałeczek Salmonelli z jelit do układu krążenia bakteria może docierać do różnych narządów (kości, stawów, szpiku kostnego, dróg żółciowych) i powodować zmiany chorobowe.
Jak uniknąć zatrucia pokarmowego salmonellą?
- Dopilnuj, aby potrawy, które spożywasz były dopieczone i dogotowane (pałeczki salmonelli znikają w około 65 ͦ C).
- Unikaj rozmrażania, a następnie ponownego zamrażania żywności. Produkty rozmrażaj tylko przed przygotowaniem posiłku (smażeniem, gotowaniem, pieczeniem).
• Żywność przechowuj w niskiej temperaturze, zwłaszcza tę podatną na namnażanie bakterii (pasty jajeczne, rybne, tatar).
• W lodówce surowe mięso i jajka nie powinny mieć kontaktu z innymi produktami (wydziel w lodówce oddzielne miejsce na te produkty).
• Umyj dokładnie ręce po dotykaniu skorupek jaj lub surowego mięsa.
• Przed zjedzeniem jajek skorupkę umyj w ciepłej wodzie a następnie włóż na 10 sek. do wrzątku.
• Utrzymuj w czystości blaty robocze, naczynia, sprzęty kuchenne (wilgotne gąbki i zmywaki są siedliskiem bakterii). Noże oraz deski, których używasz do przygotowania surowego mięsa wymagają dokładnego umycia i wyparzenia po każdym użyciu (drewniane deski mogą być siedliskiem pałeczek Salmonelli, dlatego wybieraj plastikowe).
• Nie kupuj mięsa z niewiadomego źródła. - Nie pij nieprzegotowanego i niepasteryzowanego mleka i jego produktów, oraz nieprzegotowanej wody.
• Pamiętaj o myciu rąk po skorzystaniu z toalety i przed przygotowywaniem posiłków, po kontakcie ze zwierzętami (szczególnie ptactwo, gady, bydło). Gady (w tym żółwie) ze względu na bardzo częste nosicielstwo salmonellozy nie są zwierzętami odpowiednimi dla małych dzieci i nie powinno ich być w domu.
• Unikaj jedzenia lodów, sosów sałatkowych, majonezu, ciast i ciasteczek z kremem, fast- foodów pochodzących od nieznanych wytwórców i przygodnych sprzedawców. Do zakażenia dochodzi wszędzie tam, gdzie warunki przygotowywania i przechowywania żywności nie są dostosowane do dodatnich temperatur.
Latem żywność powinna być chroniona przed owadami i przechowywana w niskich temperaturach, co w mobilnych punktach gastronomicznych nie zawsze jest możliwe. Zazwyczaj brakuje w nich sprzętu chłodniczego, często nie ma dostępu do bieżącej wody, co utrudnia utrzymanie należytych warunków sanitarno-higienicznych.
• Zachowaj szczególny rygor higieniczny przy przygotowywaniu posiłków dla niemowląt, dzieci, osób starszych i chorych (te grupy wiekowe są bardziej narażone na zakażenia i cięższy przebieg choroby).
• Miej przy sobie środek, który zabije chorobotwórcze drobnoustroje.
PAMIĘTAJ! We wszystkich nieoczekiwanych wypadkach, które dotykają nas podczas wakacji (i nie tylko) pierwszą i najważniejszą zasadą jest, aby zachować spokój.
Ewelina Szerminska
