Istnieje kilka praktycznych i uniwersalnych życiowych umiejętności, których trzeba nauczyć dziecko, by dało sobie radę w dorosłym życiu. Ta nauka nie jest prosta, wdrażanie życiowych umiejętności wymaga czasu i cierpliwości.
Czego nauczyć dziecko? Jakie umiejętności – oprócz tych podstawowych, nabytych w szkole, jak czytanie, pisanie i liczenie – będą mu najbardziej potrzebne? Postaram się odpowiedzieć na te pytania.
Podejmowanie decyzji
To jedna z najważniejszych życiowych umiejętności, dlatego jak najwcześniej powinniśmy dziecko jej nauczyć. Jeśli będziemy stale podejmować decyzje w imieniu dziecka, a właściwie za dziecko, to będzie ono miało w przyszłości ogromny problem z wzięciem odpowiedzialności za swoje czyny, bo nigdy wcześniej tego nie robiło.
Pozwólmy zatem dziecku na samodzielne rozwiązywanie problemów, które są w zasięgu jego ręki. Służmy mu radą i pomocą, ale nie wyręczajmy go. Kiedy przyjdzie do nas po radę, kiedy będzie rozważać, czy coś jest dobre czy złe, zapytajmy: „A jak Ty myślisz?”, „Jak byś to zrobił/zrobiła?”. Nie dawajmy gotowej odpowiedzi.
Młodsze dzieci nie powinny mieć dużych możliwości wyboru, najlepiej dać im dwie – trzy propozycje. Mogą podejmować decyzje w kwestii ubioru do przedszkola czy podwieczorku. Starsze dzieci takich możliwości mogą mieć więcej. Kiedy pójdzie do szkoły, rodzice powinni porozmawiać z nim o konsekwencji podejmowania decyzji. Tych dobrych i tych złych.
Dziecko musi wiedzieć, że jeśli nie da sobie rady, może w każdej chwili poprosić rodziców o pomoc, że rodzice mu ufają. Jeśli pozwolimy młodemu człowiekowi na samodzielność, zacznie taki być.
Zarządzanie czasem
Czas jest pojęciem trudnym dla dziecka. Sekundy, minuty, godziny, to określenia z którymi dziecko często sobie nie radzi. Ale w przyswojeniu tej umiejętności nie chodzi tylko o naukę czasu, ale także o efektywny i zorganizowany sposób zarządzania nim. Jak dotrzymywać terminów i trzymać się ustalonego planu? Jak mierzyć czas? Tę umiejętność należy wprowadzać stopniowo, ale konsekwentnie.
Dziecko powinno umieć zaplanować sobie czas wolny oraz czas na wypełnienie obowiązków i nauczyć się wykorzystywać ten czas jak najbardziej efektywnie. Musi wiedzieć, że jak na przykład szybko posprząta zabawki, czy nie będzie marudzić przy posiłku, będzie miało jeszcze czas na zabawę.
Zarządzanie pieniędzmi
Szacunku do pieniędzy i umiejętności oszczędzania należy uczyć dziecko już od najmłodszych lat. Trzeba wytłumaczyć maluchowi, skąd biorą się pieniądze i nauczyć je liczyć. Ze starszymi dziećmi można rozmawiać o wartości pieniądza, o ich znaczeniu, sposobie wydawania i oszczędzania. Dzięki temu będą mądrze je wydawać.
Jeśli dziecko nauczy się gospodarować nawet małymi środkami finansowymi, w przyszłości będzie pieniądze szanować i zapanuje nad swoim budżetem. Szacunek do pieniądza znaczy wiele, to również szacunek do pracy, dzięki której te pieniądze się zarabia. Dlatego nie należy ukrywać przed dzieckiem, że na pewne rzeczy nas nie stać, a co za tym idzie, ono też nie może domagać się wszystkiego.
Warto poświęcić czas na wytłumaczenie dziecku, ile kosztują poszczególne produkty, skąd się biorą różnice w cenach, dlaczego ta sama rzecz w różnych sklepach ma inne ceny. Warto też robić zakupy wraz z dzieckiem w roli aktywnego pomocnika, a nie znudzonego obserwatora.
Istotna jest też umiejętność porównywania cen zakupów. Gdy dziecko prosi w sklepie o zabawkę, można pokazać mu, że lepiej ją kupić w sklepie internetowym, bo jest taniej. A dzięki porównaniu cen można zaoszczędzić pieniądze i za taką samą rzecz zapłacić mniej.
Samoobrona
Od najmłodszych lat trzeba uczyć dziecko, jak ma się bronić przed fizycznym atakiem, jak poradzić sobie w sytuacji, gdy jest atakowane i obrażane. Dziecko powinno wiedzieć, jak się zachować w obliczu zagrożenia i gdzie szukać pomocy. Należy mu wytłumaczyć, że nie wolno się bić, ale w przypadku ataku przemocy trzeba się bronić. Warto nauczyć je, jak chronić siebie i innych, jak unikać niebezpiecznych sytuacji.
Bezpieczne poruszanie się w przestrzeni
Przychodzi taki moment, kiedy dziecko samo zaczyna podróżować na przykład do szkoły, dlatego powinno umieć zadbać o swoje bezpieczeństwo. Kłania się tu znajomość zasad ruchu drogowego czy zasad zachowania w środkach komunikacji miejskiej.
Dziecko musi potrafić uważać na pojazdy, innych pieszych, rowerzystów, zauważać ważne punkty w przestrzeni (przystanek, charakterystyczny budynek, skrzyżowanie). Musi nauczyć się być za siebie odpowiedzialnym.
Zanim pierwszy raz rodzice wypuszczą swoje dziecko na zewnątrz bez opieki, muszą je odpowiednio do tego przygotować.
Udzielanie pierwszej pomocy
Życie bywa różnie, należy wziąć pod uwagę, że dziecko może znaleźć się w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia. I to zarówno swojego, jak i innych ludzi. Ważne, aby w takich sytuacjach nie ulegało panice i zachowało się adekwatnie do zaistniałej sytuacji.
Wielokrotnie słychać w mediach o dzieciach ratujących życie dorosłych osób. Dlatego rodzice powinni zadbać o naukę zasad udzielania pierwszej pomocy i pokazać dziecku, co robić w razie wypadku.
Pomaganie w obowiązkach domowych
Już nawet małe dziecko może wycierać kurze, ułożyć zabawki, wrzucać do pojemnika brudną bieliznę. Te starsze mogą nakrywać do stołu, pod okiem dorosłych opróżnić zmywarkę, ułożyć swoje ubrania w szafie, czy spłukać po sobie wannę. Ważne, aby dostosować obowiązki do wieku dziecka.
Nawet jeśli wydaje nam się, że dziecko poproszone o pomoc nie ułatwi nam życia, nie wyręczajmy go we wszystkim. Dziecko samo powinno wybrać ubrania, w których następnego dnia pójdzie do przedszkola, do szkoły czy na spotkanie rodzinne. Szczotkę do zębów musi mieć pod ręką, jak również mydło i swój ręcznik. Może też samodzielnie wstawać o określonej godzinie, do tego przyda się budzik.
Młody człowiek musi wiedzieć, że każdy z nas ma obowiązki, które musi wykonać. Pomaganie w obowiązkach domowych to nauka odpowiedzialności, systematyczności i pracowitości.
Przygotowywanie posiłków
Wielu rodziców wyręcza swoje pociechy w tej banalnej jak mogłoby się wydawać czynności. A przecież już nawet małe dziecko może samo sobie zrobić kanapkę, czy zostać pomocnikiem w kuchni podczas wspólnego gotowania. Umiejętność przygotowywania posiłków da dziecku pewność siebie w kuchni.
Podstawy gotowania można przekazać już przedszkolakowi. Może być kuchennym asystentem i wykonywać najprostsze czynności. Stopniowo zakres jego obowiązków powinien się zwiększać, na przykład mieszanie czy wyrabianie ciasta.
Starsze dzieci mogą pomóc w krojeniu, nakrywaniu do stołu. Dzięki wspólnej pracy w kuchni dziecko nie tylko nauczy się podstaw gotowania, ale stanie się też bardziej zaradne.
Pływanie
Woda to środowisko, w którym dzieci czują się bardzo dobrze. Dlatego pływanie jest jedną z najważniejszych życiowych umiejętności. Dopóki dziecko nie odczuwa lęku przed wodą należy to wykorzystać. Nauka pływania będzie dla niego frajdą, która w przyszłości może zaprocentować nawet uratowaniem życia sobie lub innemu człowiekowi.
Przetrwanie w trudnych okolicznościach
Wydawać by się mogło, że nauka przetrwania nie jest dziecku potrzebna. Ale nigdy nie wiadomo, co w życiu może się przydarzyć. Dlatego należy nauczyć dziecko orientacji w terenie, zachowania się w obliczu niebezpieczeństwa, przetrwania samotnej nocy poza domem, szukania i wzywania pomocy. To nie tylko nauka przetrwania, ale także budowanie jego świadomości i niezależności.
Dbanie o higienę
Od najmłodszych lat warto wykształcić w dziecku potrzebę utrzymywania higieny. Nie wolno odpuszczać mycia zębów czy kąpieli, należy robić to codziennie, aby dziecko nabrało rutyny i te czynności stały się codziennym elementem jego każdego dnia.
Z wiekiem obowiązków powinno być więcej. Należy nauczyć dziecko dbać o swoją czystość, powinno samodzielnie zmieniać bieliznę i ubrania, myć głowę, obcinać paznokcie itp.
Warto też wykształcić w dziecku odpowiedni styl dotyczący mody i jego wyglądu – zakładamy rzeczy schludne, czyste, całe itp. Dbałość o czystość i higienę zostaje w człowieku na zawsze.
Umiejętność posługiwania się zdobyczami technologii
Dzieciom niezbędne są umiejętności, które pozwolą im zrozumieć technologiczny świat i korzystać z jego osiągnieć. Dzieci uwielbiają nowe technologie, a ich naturalna ciekawość i zapał to kombinacja, która może uczynić z nich nie tylko zwykłych użytkowników, lecz także twórców.
Rozwój umiejętności życiowych dziecka od najmłodszych lat to inwestycja w jego przyszłą niezależność i życiowy sukces. Możemy nauczyć je dostosowywać się do obecnych warunków, samodzielnego kształtowania potrzebnych umiejętności tak, aby poradziły sobie w dorosłym życiu.
Wielu czynności dzieci uczą się same, zupełnie naturalnie między innymi poprzez obserwację i naśladowanie. W niektórych przypadkach wystarczy pozwolić im na stawanie się samodzielnymi osobami, czyli nie przeszkadzać. Należy pomagać, jeśli młody człowiek poprosi nas o pomoc, ale go nie wyręczać.
Aleksandra Dobiecka
Źródła:
mamadu.pl, mamy-mamom.pl,
