System emerytalny w Belgii podzielony jest na trzy filary. I-szy filar to emerytura ustawowa, obliczana i przyznawana na podstawie kariery zawodowej. II-gi filar obejmuje indywidualne lub grupowe pracownicze programy emerytalne. Mianem III-go filaru określa się wszelkie inne indywidualne i dobrowolne prywatne formy oszczędzania na emeryturę.
I filar – emerytura ustawowa
Finansowanie tego systemu odbywa się głównie na zasadzie tzw. repartycji. Oznacza to, że emerytury wypłacane są dzięki składkom emerytalnym odciąganym z pensji aktywnych pracowników, urzędników państwowych oraz opłacanym przez osoby samozatrudnione. Ustawowa emerytura w Belgii jest przyznawana i obliczana na podstawie przebiegu zatrudnienia.
W Belgii istnieją trzy różne systemy emerytalne:
- System dla pracowników. Naleza do niego osoby, które są zatrudnione na umowę o pracę w sektorze prywatnym oraz niemianowani urzędnicy państwowi.
- System dla osób pracujących na własny rachunek–samozatrudnionych. Naleza do niego osoby prowadzące własną działalnośc gospodarczą (firmy jednoosobowe, osoby zarządzające spółkami lub udziałowcy spółek).
- System dla mianowanych urzędników państwowych. Naleza do niego
tylko mianowani urzędnicy.
Emerytura jest obliczana zawsze według statusu w jakim się pracowało. Osoby, które pracowały w różnych statusach, otrzymają emeryturę obliczoną w różnych systemach.
II filar – pracownicze programy emerytalne
Forma zorganizowanego, grupowego, systematycznego oszczędzania na przyszłą emeryturę oferowana przez pracodawcę. W zależności od sektora, może być obowiązkowa lub dobrowolna. Składki osób objętych tym systemem są naliczane i odprowadzane przez pracodawcę do wybranej instytucji finansowej, która zajmuje się gromadzeniem i zarządzaniem tymi środkami. Regulamin ubezpieczenia grupowego lub umowy ubezpieczeniowej określa, w jakim wieku pracownik może otrzymać zgromadzony kapitał w formie dodatkowego świadczenia emerytalnego. Jedank w każdym przypadku pracownik musi mieć minimum 60 lat.
Dodatkowa emerytura dla osób prowadzących działalnośc gospodarczą
Osoby samozatrudnione mogą we własnym zakresie odprowadzać składki na dodatkową emeryturę.
III filar – Dobrowolne ubezpieczenie emerytalne
Forma indywidualnego dobrowolnego oszczędzania na emeryturę, powiązana z ulgami podatkowymi.
W Belgii istnieją dwie formy dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnych:
- Indywidualny program oszczędnościowy w towarzystwach ubezpieczeniowych.
Ten program zapewnia minimalny roczny zysk. Niektóre towarzystwa ubezpieczeniowe gwarantują również udział w zyskach w zależnosci od osiągnietych wyników. - Emerytalne konto oszczędnosciowe w banku. Opcja ta nie gwarantuje minimalnego rocznego zysku. Ten sposób oszczędzania oparty jest na obligacjach a rezultaty zależą od ich sytuacji na giełdzie.
Odliczenia od podatku
Aby skorzystać z odliczeń od podatku w związku z dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym należy spełnić następujące warunki:
- Być mieszkańcem Belgii lub kraju należącego do Europejskiej Strefy Ekonomicznej
- mieć ukończony 18 rok życia ale nie mieć ukończonego 65 roku zycia
- dobrowolne ubezpieczenie emerytalne musi być zawarte na minimum 10 lat
Odliczenia od podatku przysługują tylko dla jednego emerytalnego konta oszczędnościowego lub indywidualnego emerytalnego programu oszczędnościowego i nie są mozliwe po osiągnięciu 65 roku zycia. Więcej informacji na temat odliczeń można znaleźć na stronie http://financien.belgium.be/nl
Powszechny wiek emerytalny w Belgii
Ustawowa emerytura w Belgii przysługuje w wieku 65 lat. Zgodnie z zatwierdzonym już projektem ustawy wiek emerytalny został podwyższony stopniowo do 67 roku życia: od roku 2025 wiek emerytalny wynosić będzie 66 lat i od roku 2030 – 67 lat.
Wypłata świadczeń emerytalnych przysługuje od miesiąca następującego po miesiącu w którym osoba osiągnęła 65 lat. Czyli osoba, która ukończyła 65 lat w kwietniu pierwszą wypłatę świadczenia emerytalnego otrzyma w maju (za miesiąc maj).
Jedynie w niektórych przypadkach obowiązuje inny wiek emerytalny, np. w przypadku górników, marynarzy oraz załóg samolotów lotnictwa cywilnego.
Osoby, które osiągnęły 65 rok zycia mają prawo do przejścia na emeryturę, jednak nie jest to obowiązek. Istnieje mozliwośc pracy po 65 roku życia i wystąpienia o przyznanie świadczenia emerytalnego w późniejszym terminie.
Inna możliwośc to przejście na emeryturę w wieku 65lat i jednoczesne kontynuowanie pracy.
Wcześniejsze przejście na emeryturę
Warunki
Od 2013 do 2016 roku systematycznie podwyższany jest wiek oraz przedłużany okres zatrudnienia dla osób, które chciałyby przejść na emeryturę tzw. wcześniejszą przed ukończeniem 65 lub zgodnie nowymi przepisami 66 lub tez 67 roku życia.
| Rok | Minimalny wiek | Staż pracy | Minimalny wiek przy dłuzszym stażu pracy |
| 2015 | 61,5 lat | 40 lat | 60 lat w przypadku stażu pracy 41 lat |
| Od 2016 | 62 lata | 40 lat | 60 lat w przypadku stażu pracy 42 lata
61 lat w przypadku stażu pracy 41 lat |
Przy obliczaniu stażu pracy brane są pod uwagę okresy zatrudnienia w różnych statusach (pracownik, osoba samozatrudniona, zatrudnienie w służbie publicznej). W niektórych przypadkach mogą być wzięte pod uwagę również okresy zatrudnienia w innych krajach, jeśli Belgia ma podpisane umowy międzynarodowe z poszczególnymi krajami lub jeśli dotyczy to zatrudnienia w Europejskiej Strefie Ekonomicznej.
Do stażu pracy mogą zaliczać się również inne okresy, takie jak przerwa w karierze, okresy niezdolności do pracy, okresy bezrobocia itd.
Kiedy należy składać wniosek o emeryturę
Osoby, które decydują się przejść na emeryturę w wieku 65 lat, po ukończniu 64 roku życia automatycznie otrzymują z belgijskiego funduszu emerytalnego (FPD/SFP) formularz do wypełnienia, w celu ustalenia prawa do emerytury. Po dopełnieniu procedur decyzja o wysokości świadczenia jest wysyłana pocztą.
Osoby, które decydują się przejść na wcześniejszą emeryturę lub na emeryturę pomostową, powinny złożyć wniosek najwcześniej rok a najpóźniej miesiąc przed planowaną datą przejścia na emeryturę. Należy pamiętać, że w tym przypadku trzeba spełniać warunki wieku i stażu pracy.
Gdzie należy złożyć wniosek o emeryturę
Osoby, które po 64 roku życia nie otrzymały formularzy z funduszu emerytalnego lub, które zdecydowały się przejść na emeryturę po 65 roku życia, mogą złożyć wniosek na trzy sposoby:osoby mieszkające w Belgii
- przez stronę internetową pensioenaanvraag.be ; www.demandepension.be
- w urzędzie gminy odpowiednim dla miejsca zamieszkania
- bezpośrednio w funduszu emerytalnym FPD/SFP w Brukseli przy Zuidertoren / Tour du Midi lub w lokalnym oddziale FPD/SFP.
Osoby, które same nie mogą złożyć wniosku, mogą udzielić pisemnego upoważnienia innej pełnoletniej osobie.
Osoby mieszkające w innym kraju, należącym do Europejskiej Strefy Ekonomicznej
Takie osoby powinny składać wnioski za pośrednictwem instytucji emerytalnej w kraju, w którym przebywają. W Polsce należy zwracać się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) – Wydział Umów Międzynarodowych w Warszawie. Osoby, które przed podjęciem pracy w Belgii prowadziły rolniczą działalność gospodarczą w Polsce powinny zwracać się do Kasy Rolniczej Ubezpieczenia Społecznego (KRUS).
Osoby, które ostatni okres przed emeryturą przepracowały w Belgii ale nigdy nie pracowały w kraju, w którym obecnie przebywają (np. w Polsce), powinny wysłać wniosek o emeryturę do Działu Umów Międzynarodowych belgijskiego funduszu emerytalnego na adres:
Federale Pensioendienst/ Service fédéral des Pensions
Zuidertoren / Tour du Midi
Bureau voor Internationale Overeenkomsten / Bureau des Conventions Internationales
1060 BRUSSEL / BRUXELLES
We wniosku trzeba zaznaczyć, iż nie ma się prawa do emerytury w kraju zamieszkania (obecnego pobytu).
Osoby mieszkające poza granicami Europejskiej Strefy Ekonomicznej
Takie osoby powinny skontaktować się z funduszem emerytalnym w Belgii w celu uzyskania dalszych informacji o procedurze wnioskowania o emeryturę: http://www.onprvp.fgov.be/
Rola związków zawodowych
W sprawach emerytur wcześniejszych lub pomostowych należy zwracać się do lokalnych oddziałów ACV/CSC. Adresy ACV/CSC znajdą Państwo na stronach: http://adressen.acv-online.be (NL), http://adresses.csc-en-ligne.be (FR) lub www.acv-online.be (NL), www.csc-en-ligne.be (FR), wystarczy wpisać swój kod pocztowy.
Dział ACV/CSC ds. Pracowników z Nowych Krajów Europejskich (ACV Dienst Grensarbeiders Nieuwe Europese Lidstaten) zajmuje się pomocą przy wypełnianiu procedur emerytalnych, w przypadku ustawowych emerytur belgijskich w świetle prawa europejskiego. W celu uzyskania pomocy należy uprzednio umówić się na spotkanie tel. 03/222 71 64 lub porzez e-mail: aldona.kuczynska@acv-csc.be, iwona.cieszynska@acv-csc.be.
Aldona Kuczyńska-Naskręt
