Wielu uczniów i studentów podejmuje pracę już w trakcie nauki. Niektórzy pracują w wolnym od nauki czasie, np. w weekendy, inni pracują w czasie wakacji szkolnych.
W Belgii dość atrakcyjną formą zatrudnienia na szczególnych warunkach jest umowa o pracę studencką Overeenkomst voor tewerkstelling van studenten/ Convention pour l’emploi d’étudiants. W niniejszej publikacji przedstawiamy prawa i obowiązki pracujących uczniów i studentów.
W jakim wieku można podjąć pracę studencką?
Pracę studencką można podjąć dopiero po zakończeniu obowiązkowej edukacji w pełnym wymiarze godzin czyli najwcześniej po zakończeniu pierwszych dwóch lat szkoły średniej i po ukończeniu 15. roku życia. Jeśli ten warunek nie jest spełniony, obowiązkowa edukacja w pełnym wymiarze godzin kończy się dopiero w wieku 16 lat. Następnie trzeba kontynuować naukę w pełnym lub w niepełnym wymiarze godzin.
W niektórych przypadkach nie można podjąć pracy na zasadach umowy o pracę studencką:
- jeśli uczeń pracował już dłużej niż 12 miesięcy u tego samego pracodawcy;
- jeśli uczeń jest zapisany jedynie do szkoły wieczorowej;
- jako student wykonujący nieodpłatną pracę w ramach bezpłatnego stażu, który jest częścią programu nauki lub studiów.
Młodzi ludzie, którzy na przemian uczą się i pracują, mogą zatem pracować na umowę o studencką, ale nie u pracodawcy, u którego odbywają staż. Jeśli jednak Ci pracodawcy chcą zatrudnić uczniów/studentów po zakończeniu stażu, muszą zawrzeć z nimi zwykłą umowę o pracę.
Kiedy można wykonywać pracę studencką?
Pracę studencką można wykonywać przez cały rok kalendarzowy czyli w ciągu roku szkolnego i podczas wakacji.
Umowa o pracę studencką
Osoba, podejmująca pracę studencką, musi otrzymać i podpisać umowę i regulamin pracy najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy.
Umowa musi zawierać następujące informacje:
- dane studenta/ucznia
- dane pracodawcy
- miejsce wykonywania pracy
- krótki opis pracy
- godziny pracy
- datę rozpoczęcia i zakończenia umowy (maksymalnie 1 rok)
- wysokość wynagrodzenia i termin płatności.
Wskazówka: model umowy można znaleźć na stronie www.acv-enter.be.
Warto zapoznać się z regulaminem pracy, ponieważ znajdują się w nim ważne informacje dotyczące postępowania w przypadku choroby, spóźnienia do pracy, itd.
Okres próbny
Pierwsze trzy dni robocze pracy studenckiej stanowią okres próbny. W tym okresie zarówno pracodawca jak i student mogą rozwiązać umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia (natychmiast).
Płaca
Pracujący uczeń/student powinien otrzymywać płacę odpowiednią do wykonywanej funkcji i wieku, zgodnie z branżowym układem zbiorowym pracy lub układem zbiorowym w przedsiębiorstwie. Jeśli w sektorze lub w przedsiębiorstwie nie podpisano układu zbiorowego, to uczeń/student, który przepracował minimum jeden miesiąc w systemie pracy studenckiej, ma prawo do minimalnej płacy gwarantowanej. Za godziny nadliczbowe (ponad 9 godzin dziennie lub ponad 40 godzin tygodniowo) przysługuje dodatkowa płaca. Za godziny nadliczbowe w niedziele i święta przysługuje podwójna stawka.
Rozwiązanie stosunku pracy (zwolnienie z pracy)
W przypadku umowy o pracę studencką każda ze stron (pracodawca i pracownik) może zakończyć umowę o pracę pod warunkiem zachowania okresów wypowiedzenia. Wypowiedzenie umowy o pracę musi być przekazane na piśmie.
Okresy wypowiedzenia w przypadku pracy studenckiej:
| Czas trwania umowy | Wypowiedzenie ze strony pracodawcy | Wypowiedzenie ze strony pracownika |
| Podczas 3-dniowego okresu próbnego | Natychmiast | Natychmiast |
| Umowa na 1 miesiąc | 3 dni | 1 dzień |
| Umowa na okres dłuższy niż miesiąc i krótszy niż 12 miesięcy | 7 dni | 3 dni |
Ile godzin można pracować na umowę o pracę studencką?
Uczniowie i studenci mogą pracować 475 godzin, otrzymując płacę, od której jest odprowadzana niższa składka na ubezpieczenie społeczne w wysokości 2,71 procent. Można pracować więcej godzin, ale wówczas pracodawca potrąca z płacy wyższą składkę w wysokości 13,07 procent. Osobisty licznik 475 godzin można znaleźć na stronie www.studentatwork.be .
Wskazówka: studenci pracujący w branży hotelarskiej mogą wybrać system 50 dni okazjonalnej pracy lub mogą zdecydować się na kombinację dwóch systemów obliczania godzin pracy.
Podatek dochodowy
Wysokość płacy ucznia/studenta może mieć wpływ na wysokość podatku dochodowego jego rodziców i jego samego.
Wpływ płacy ucznia/studenta na podatek dochodowy rodziców
Aby uczeń/student mógł być traktowany jako dziecko na utrzymaniu, w roku 2019 (rozliczenia w roku 2020) może zarobić maksymalnie:
– 6.942,50 euro brutto podstawy do opodatkowania jeśli pracujący uczeń/student mieszka z obydwojgiem rodziców pozostających ze sobą w związku małżeńskim,
– 8.792,50 euro jeśli pracujący uczeń/student mieszka tylko z jednym rodzicem.
Jeśli wyżej wymienione kwoty zostaną przekroczone, uczeń/student nie może być już traktowany jako dziecko na utrzymaniu, a jego rodzice będą płacić wyższe podatki.
Jeśli w ciągu 2019 roku pracujący uczeń/student zarobi powyżej 12.657,14 euro, również będzie musiał zapłacić podatek dochodowy.
W przypadku dodatkowych dochodów, takich jak alimenty lub dochody z innych źródeł, należy złożyć zeznanie podatkowe, wykazując wszystkie dochody. W przypadku pracy studenckiej mają zastosowanie inne (korzystniejsze) metody obliczania podatku.
Wpływ pracy studenckiej na prawo do świadczeń rodzinnych
Od 1 stycznia 2019 r. wprowadzono reformę świadczeń rodzinnych we Flandrii. Świadczenia rodzinne są teraz częścią tzw. „groeipakket”.
Wysokość dochodu ucznia/studenta nie ma już wpływu na prawo do świadczeń rodzinnych. Prawo do świadczeń rodzinnych/groeipakket zależy jedynie od liczby przepracowanych godzin i rodzaju umowy o pracę.
Poniżej 18. roku życia
Do miesiąca, w którym uczeń/student kończy 18 lat, jest on bezwarunkowo uprawniony do świadczeń rodzinnych/groeipakket.
Powyżej 18. roku życia
Do miesiąca, w którym uczeń/student kończy 25 lat, ma prawo do świadczeń rodzinnych/groeipakket za każdy miesiąc, w którym pracuje mniej niż 80 godzin.
Pierwsze 475 godzin – przepracowanych w ciągu roku w systemie pracy studenckiej na obniżonej składce na ubezpieczenie społeczne – te godziny nie są uwzględniane. Liczą się jedynie godziny na innych umowach o pracę.
| Kwartał | Dopuszczalna maksymalna liczba godzin pracy |
| 1. kwartał (styczeń, luty, marzec) | Max. 240 godzin |
| 2. kwartał (kwiecień, maj, czerwiec) | Max. 240 godzin |
| 3. kwartał (lipiec, sierpień, wrzesień) | Bez ograniczeń |
| 4. kwartał (październik, listopad, grudzień) | Max. 240 godzin |
Okres przejściowy
Reforma systemu świadczeń rodzinnych została wprowadzona w połowie roku akademickiego, dlatego studenci/uczniowie do końca tego roku akademickiego (2018-2019) mogą wybrać, które – stare czy nowe – przepisy mają być zastosowane.
Wskazówki:
- Absolwentów, którzy zakończyli lub przerwali naukę, obowiązują inne przepisy. Można je znaleźć na stronie www.acv-enter.be lub w folderze informacyjnym „School’s out!”.
- Inne zasady obowiązują osoby mieszkające w Brukseli, inne w Walonii. Więcej informacji na ten temat można uzyskać poprzez ISA – naszą linią informacyjną dla studentów.
Święta państwowe
W Belgii jest dziesięć ustawowych dni świątecznych. Jeśli święto przypada w dzień roboczy w okresie obowiązywania umowy, uczeń/student ma prawo do normalnej płacy za ten dzień. Jeśli święto państwowe przypada w niedzielę, wówczas przysługuje inny wolny dzień w normalny dzień roboczy. Jeśli uczeń/student musi pracować w dzień świąteczny, wówczas ma prawo do innego wolnego dnia przypadającego w dzień roboczy.
Co w przypadku choroby?
W przypadku choroby trzeba natychmiast zawiadomić pracodawcę. W ciągu dwóch dni należy dostarczyć pracodawcy zaświadczenie lekarskie. Uczniowie/studenci, którzy pracują dłużej niż miesiąc, mają prawo do płacy gwarantowanej.
Wypadek przy pracy
Wypadek przy pracy to wypadek, który ma miejsce podczas wykonywania pracy lub w drodze do pracy i z pracy. Gdy zdarzy się taki wypadek, należy natychmiast poinformować o tym pracodawcę oraz swoją kasę chorych. Prawo do świadczenia/zasiłku chorobowego powstaje natychmiast. Wszystkie koszty leczenia, opieki medycznej, rehabilitacji oraz leków są pokrywane przez ubezpieczenie pracodawcy. W przypadku trwałego uszczerbku na zdrowiu przysługuje odszkodowanie.
Studenci zagraniczni
Uczniowie i studenci, z krajów należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub ze Szwajcarii, mają takie same prawa i obowiązki jak studenci uczący się w Belgii, nawet jeśli nie mieszkają w Belgii.
ISA – linia informacyjna ACV dla pracujących uczniów i studentów
Poprzez ISA można otrzymać odpowiedzi na bardzo konkretne pytania dotyczące warunków zatrudnienia i płac dla uczniów i studentów.
Z ISA można się kontaktować w dni robocze od 14.00 do 17.00.
- Telefonicznie: 02 244 35 00
- E-mail: isa@acv-csc.be
- Facebook: isainfolijnstudentarbeid
- Czat: www.chatmetisa.be
- Na stronie www.acv-enter.be można znaleźć broszurę informacyjną „Lonend studentenwerk”.
ACV-Enter
Uczniowie i studenci w wieku od 15 do 25 lat mogą bezpłatnie zrzeszyć się w ACV-Enter.
ACV-enter to specjalny program dla pracujących uczniów i studentów oraz dla absolwentów.
Członkowie ACV-Enter otrzymują niezbędne informacje i wsparcie, aby bezpiecznie podjąć (pierwsze) zatrudnienie w systemie pracy studenckiej lub na podstawie normalnej umowy o pracę, informacje o stypendiach oraz o pomocy prawnej.
