Cmentarze Schoonselhof/ Lommel
„Tu spoczywają Polscy Żołnierze Pierwszej Polskiej Dywizji Pancernej i Polskiego skrzydła RAF-u którzy po wyzwoleniu osiedlili się tutaj i otrzymali belgijskie obywatelstwo
Z szacunkiem wspominamy naszych Wyzwolicieli, wdzięczni mieszkańcy Antwerpii w łączności z narodem Polskim”
Taki napis widnieje na tablicy pamiątkowej, na wojskowej części antwerpskiego cmentarza Schoonselhof. Tablicę ufundowały władze miasta Antwerpia w 2021 roku. Umieszczono ją na części cmentarza, gdzie pochowani są kombatanci z II wojny światowej a między nimi 9 grobów polskich kombatantów, którzy służyli w 1 Polskiej Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka oraz w Polskim Skrzydle RAF. To właśnie ta ziemia, za którą przelewali własną krew i na której polegli ich towarzysze broni, stała się dla nich drugą Ojczyzną.
23 września 2023 roku przy tablicy pamiątkowej po raz pierwszy odbyła się uroczystość upamiętniająca polskich wyzwolicieli Flandrii. Organizatorami uroczystości byli: Stowarzyszenie 1 Polskiej Dywizji Pancernej Belgia, Grupa Rekonstrukcyjna 1 Polskiej Dywizji „Antwerpia”, oraz Szkoła Polska im. gen. Stanisława Maczka z Antwerpii.
W trakcie swojego przemówienia burmistrz miasta Pan Bart De Wever wielokrotnie podkreślał zaangażowanie polskich sił zbrojnych w proces wyzwolenia Europy Zachodniej spod okupacji hitlerowskiej. Chwalił Polskę za jej piękno, tradycje oraz wspaniałą kuchnię. Wspomniał, że trzy razy miał przyjemność przebywać w Polsce na wakacjach, i że na pewno jeszcze tam wróci. Podziękował Polsce i Polakom za wyzwolenie a także za duże zaangażowanie w pomoc dla walczącej Ukrainy.
Głos zabrał również Ambasador Rzeczpospolitej Polskiej Pan Rafał Siemianowski, który serdecznie podziękował Polonii belgijskiej za zaangażowanie w organizację uroczystości upamiętniających oraz za dbałość o pamięć o bohaterach z 1 Polskiej Dywizji Pancernej.
Na zaproszenie organizatorów w uroczystości uczestniczyła liczna delegacja z 34 Brygady Kawalerii Pancernej im. Hetmana Wielkiego Koronnego Jana Saryusza Zamoyskiego z Żagania na czele z dowódcą Brygady pułkownikiem Jerzym Biryłko.
Uczniowie z Polskiej Szkoły z Antwerpii: Antkowiak Antoni, Glebocki Tadeusz, Mikowski Jan, Pawlikowski Paweł, Kaczyński Edmund, Fornal Stefan, Tadeusz Bacho, Korona Konstant, Jakiemow Tadeusz złożyli symboliczne biało-czerwone róże na 9 grobach polskich kombatantów.
Dzień później 24 września odbyła się coroczna uroczystość, upamiętniająca polskich żołnierzy poległych w trakcie wyzwalania Belgii na Polskim Wojennym Cmentarzu w Lommel. Uroczystość od wielu lat organizuje Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej oraz Związek Polaków Beringen. W kościele w Lommel została odprawiona msza święta w intencji poległych żołnierzy, po mszy oficjalne delegacje złożyły wieńce pod pomnikiem I i II wojny światowej, następnie wszyscy udali się na polski cmentarz, gdzie w obecności przedstawiciela króla Belgów oraz ambasadora RP odbyła się główna uroczystość.
Cmentarz w Lommel to największa polska nekropolia w Belgii. Powstał w 1946 roku z inicjatywy władz Brytyjskich. Spoczywa tam 257 żołnierzy – większość z 1 Polskiej Dywizji Pancernej oraz polskich pilotów RAF. Przenoszono tu szczątki ekshumowane na terenie całej Belgii.
Po obu stronach alejki wiodącej na cmentarz znajdują się równe rzędy białych krzyży a pośrodku ściana pamięci, na której wypisano miejscowości wyzwolone przez polskich żołnierzy: Ieper, Gent, Stekene, Roeselare, Merksplas, Tielt i wiele innych. Wyryty tam napis w językach polskim, francuskim i niderlandzkim głosi: „Za Naszą i Waszą Wolność”.
Najmłodsi spoczywający tam żołnierze mieli po 18 lat. Złożyli w ofierze swoje życie, walcząc o wolność Europy. Ich ofiarę symbolizuje marmurowa rzeźba z 1959 roku, autorstwa Mariana Wnuka, przedstawiająca kobietę z wieńcem laurowym.
Na obu wyżej wspomnianych cmentarzach leżą polscy bohaterowie. Jedni zginęli w trakcie działań wojennych, inni mieli szczęście żyć w wolnej Europie.
Naszym obowiązkiem jest dbać o ich pamięć. Zwłaszcza my, Polacy mieszkający w Belgii, możemy być dumni, że to właśnie nasi Rodacy, nasze Wojsko Polskie przyniosło wolność sporej części Belgii. Chcieli dojść do Polski, bić się o swoją ojczyznę, niestety nie było im dane!!!
Można w tym miejscu przytoczyć słowa ich dowódcy generała Maczka:
„Żołnierz polski bije się za wolność wielu narodów, ale umiera tylko dla Polski”.
Chwała Bohaterom!
Tekst W. Romaniak
