Nadmiar promieni słonecznych naraża na oparzenia. Także środek chemiczny, porażenie prądem, piorunem może uszkodzić skórę działaniem wysokiej temperatury.
Cztery stopnie głębokości oparzenia:
- Stopień I – oparzony jest tylko naskórek. Bolesne zaczerwienienie i ewentualny obrzęk bez pęcherzy. Wyleczalne po 5-10 dniach bez śladów i blizn.
- Stopień II – naskórek i głębsza część skóry. W ciągu 24 godz. powstają pęcherze. Dłuższy czas gojenia (14-30 dni). Na skórze mogą pozostać przebarwienia.
- Stopień III – cała grubość skóry staje się martwa i sucha, nie reaguje na dotyk lub ukłucie; ból odczuwalny tylko na obrzeżach oparzenia. Po zagojeniu pozostają blizny.
- Stopień IV – oparzenie obejmuje kości, mięśnie i tkanki głębokie.
Pierwsza pomoc:
♦ Natychmiast schłodzić oparzone miejsce letnią bieżącą wodą: w oparzeniach lekkich (I stopień) przez 10-15 minut lub 30 minut (II stopień).
♦ Osobie poparzonej zdejmujemy biżuterię. W razie opuchnięcia trzeba ją rozciąć.
♦ Nie przekłuwać powstałych pęcherzy!
♦ Oparzenie III stopnia chłodzimy wodą przez kilka minut (ryzyko wychłodzenia organizmu).
♦ Nie zanurzamy poparzonej osoby w wodzie, ani nie okładamy jej lodem.
♦ Nie stosujemy żadnych barwników (gencjana, zieleń brylantowa, błękit metylenowy).
♦ Nie smarujemy oparzenia tłuszczem, mydłem ani białkiem kurzym (możliwe zainfekowanie rany).
♦ Na lekkie oparzenia są dostępne w aptece środki bez recepty.
♦ Oparzenie parą wodną (z czajnika) chłodzimy wodą 15-30 minut.
Oparzenie wrzącym tłuszczem: Przy polewaniu wodą na chłodzonej powierzchni tworzy się warstwa zimnego tłuszczu, ale przy skórze trwa to nawet 30 minut. Woda nie powinna być zbyt zimna, aby uniknąć szoku termicznego.
Oparzenia substancjami żrącymi (kwasy, zasady): skóry, oczu lub przewodu pokarmowego – piekący ból, zmiana koloru skóry, pęcherze lub łuszczenie naskórka. Po wypiciu substancji dochodzi do uszkodzenia krtani i górnych dróg oddechowych, nawet do perforacji żołądka. Osobie poparzonej należy szybko zdjąć całe zmoczone daną substancją ubranie oraz polewać oparzenie bieżącą wodą przez min. 5-10 minut.
Oparzenia kwasem: Na skórze tworzą się białe strupy, które po opłukaniu wodą polewamy 3% sodą oczyszczoną (1 czubata łyżeczka na szklankę wody) lub roztworem mydła. Potem nakładamy jałowy opatrunek.
Oparzenia zasadą: powstają szkliste obrzmienia z miękkim strupem. Przemywamy je 1% kwasem octowym (6 łyżek 6% octu na litr wody), sokiem z cytryny albo 3% kwasem bornym. Potem jałowy opatrunek.
Oparzenia prądem elektrycznym (także piorunem): dotyczą skóry, oraz narządów wewnętrznych i mięśni.
Stopień oparzeń zależy m.in. od rodzaju prądu (stały/zmienny), czasu działania i napięcia. Poniżej 1000V – skurcz mięśni, niemożność oderwania się od przedmiotu, arytmia serca. Powyżej1000 V – głębokie zniszczenie skóry i tkanek oraz drogi przepływu prądu (serce, mózg).
Jeśli prąd przepłynie przez całe ciało – uszkodzone zostaną kości, układ nerwowy i mięśnie, narządy wewnętrzne. Należy natychmiast uwolnić ofiarę od źródła prądu: albo wyłączyć jego dopływ, albo użyć przedmiot izolujący (drewniana laska, szczotka, gumowe rękawice). Wezwać lekarza, a w razie potrzeby natychmiast zastosować masaż serca i sztuczne oddychanie.
Oparzenia słoneczne: po 1-4 godz. na skórze powstają rumienie, obrzęki (I stopień) a nawet pęcherze (II stopień). Jogurt naturalny, maślanka czy kefir wyciągają temperaturę, nawilżają, tworzą powłokę chroniącą. Można też na 1 godz. przyłożyć namoczone płatki owsiane lub schłodzone plastry ogórka czy pomidora. Puree ziemniaczane łagodzi ból i zapobiega powstaniu pęcherzy. Apteki oferują m.in. kremy z aloesem, Panthenol w sprayu, maść cynkową.
Unikać dalszego nasłoneczniania skóry. Pęcherze to naturalna ochrona, dlatego nie wolno ich samemu przekłuwać. Przy oparzeniach II i III stopnia, zwłaszcza gdy wystąpią zawroty głowy, wysoka temperatura czy nudności, skonsultować się z lekarzem. Ból może złagodzić paracetamol czy ibuprofen.
Jak uniknąć poparzeń słonecznych?
- Ogranicz ekspozycję na słońce w godz. 10-16 (promienie są najsilniejsze).
- Unikaj opalania w pełnym słońcu.
- Zakrywaj głowę, ręce i nogi. Noś ubrania w jasnych kolorach i z ciasno tkanych tkanin. Możesz sprawdzić metkę pod kątem ochrony przed promieniowaniem UV (UPF). Im wyższy numer UPF, tym bardziej tkanina blokuje światło słoneczne.
- Noś okulary przeciwsłoneczne z ochroną UVA i UVB.
- Używaj filtrów do ochrony przed UVA oraz UVB. Warto mieć wodoodporny krem i balsam do ust o SPF 30 lub większym.
- Około 15-30 minut przed wyjściem nałóż krem przeciwsłoneczny na odsłoniętą skórę.
- Nakładaj krem z filtrem co 2 godz. oraz po pływaniu lub spoceniu się.
- Jeśli używasz środka odstraszającego owady, najpierw nałóż krem z filtrem.
- Chroń niemowlęta i małe dzieci przed upalnym słońcem.Na twarz i dłonie zastosuj krem z min. 15 SPF.
- Niektóre leki, w tym antybiotyki czy ibuprofen, mogą podnosić wrażliwość skóry na światło słoneczne. Spytaj o to farmaceutę.
- Witamina C i E –zażyte razem pomagają chronić nas przed oparzeniem słonecznym (zalecanadzienna dawka: 2-3 g wit. C; 1000-2000 j.m. wit. E).
- Ciemna czekoladazawiera flawanole. Już 20 g dziennie (ok. 6 małych kostek) sprawia, że skóra toleruje ponad 2 razy więcej promieniowania UV, zanim dojdzie do oparzenia. Inne pokarmy chroniące skórę to m.in. owoce i warzywa bogate w karotenoidy: bataty, dynia, jarmuż, szpinak czy morele.
- PAMIĘTAJ! We wszystkich wypadkach najważniejszą zasadą jest, aby zachować spokój.
Ewelina Szermińska
