Belgijska Polonia to złożona społeczność, ukształtowana przez różne fale polskiego wychodźstwa trwające przez ostatnie 200 lat.
W jej skład wchodzą potomkowie Wielkiej Emigracji, Polacy osiedleni w Belgii po Powstaniu Listopadowym, a także potomkowie emigracji górniczej z okresu międzywojennego. Kolejne istotne grupy to uchodźcy solidarnościowi, emigranci ekonomiczni z lat 90. XX wieku i liczni emigranci poakcesyjni, głównie z Polski Wschodniej, zwłaszcza z Podlasia i Lubelszczyzny.
W Królestwie Belgii zamieszkuje 68. 838 rezydentów posiadających wyłącznie obywatelstwo polskie, natomiast liczba wszystkich obywateli polskich, którzy posiadali obywatelstwo od chwili urodzenia, wynosi 97. 522 (dane z 1 stycznia 2023 roku). Jak wynika z danych BISA, społeczność polonijna w Belgii to ponad 166 tys.
Największe skupiska Polaków są w Brukseli, Antwerpii, Leuven, Gent, a także w okolicach Liège i Charleroi. W Regionie Stołecznym Brukseli mieszka 19.298 osób, w Regionie Flandrii 53 085, a w Regionie Walonii 6.576. (dane 2023 BISA.brussels bevolking nationaliteten).
Wysoko wykwalifikowani pracownicy administracji UE stanowią odrębną część belgijskiej Polonii. Społeczność ta ostatnimi czasy wykazuje silny potencjał integracyjny, widoczny między innymi w licznych organizacjach polonijnych.
Mimo że społeczność polonijna utrzymuje silne więzi, można dostrzec zmianę pokoleniową, szczególnie w kontekście pandemii. „Stare” ogólnokrajowe organizacje tracą na znaczeniu, a młodsze pokolenie skupia się głównie na działaniach edukacyjnych, kulturowych i charytatywnych.
Społeczność polonijna w Belgii jest zróżnicowana pod względem zawodowym, społecznym i ekonomicznym. Mimo dużej więziotwórczej wartości, integracja często koncentruje się w ramach konkretnych grup, realizujących określone cele. Warto jednak zauważyć, że istnieją trudności w tworzeniu mostów między różnymi grupami, szczególnie w przypadku pracowników migrujących z Polski Wschodniej.
Współczesna emigracja dzieli się na dwie grupy. Jedna część młodego pokolenia podejmuje próby reemigracji i zakładania własnych przedsiębiorstw, zakładania rodziny w celu zamieszkania na stałe lub na pobyt czasowy. Druga grupa oszczędza i odkłada zdobyte pieniądze z myślą o ich konsumpcji w Polsce, lub żyje z dnia na dzień i oddaje się przyjemnościom zarówno w Belgii, jak i w Polsce, wiedzie życie beztroskie, żeby nie powiedzieć… hulaszcze.
Belgia składa się z trzech wspólnot językowych (francuskiej w Walonii i w Brukseli, flamandzkiej we Flandrii i w Brukseli, oraz niemieckiej w prowincji Liège). Znajomość jednego języka urzędowego tego państwa w efekcie jest dużym utrudnieniem i często na początku stanowi barierę w podejmowaniu lepszej pracy.
Z artykułu, jaki ukazał się 13 czerwca 2023 w magazynie belgijskim echo.be, wynika, iż w Belgii obcokrajowców jest zatrudnionych więcej, niż rodowitych Belgów.
Statbel po raz pierwszy zbadał stan rynku pracy na podstawie narodowości pochodzenia – badanie, które podkreśla przepaść między populacjami pochodzenia europejskiego i pozaeuropejskiego. W Belgii co druga zatrudniona osoba jest pochodzenia pozaeuropejskiego.
Było to pierwsze badanie Statbel dotyczące stanu rynku pracy według narodowości pochodzenia w oparciu o obserwację, że ponad 1/3 populacji mieszkającej w Belgii jest obecnie pochodzenia obcego (przynajmniej jedno z rodziców urodziło się z innym obywatelstwem), w porównaniu z 1/5 dwadzieścia lat temu belgijski urząd statystyczny próbował zobiektywizować, w jaki sposób ta różnorodność odzwierciedla się, jeśli chodzi o integrację na rynku Templot, także dla drugiego pokolenia.
W Brukseli Polacy stanowią szóstą co do liczby mniejszość narodową (dane Belgijskiego Urzędu Statystycznego Statbel). Dlatego też w stolicy Belgii istnieje liczna infrastruktura dedykowana Polonii, obejmująca instytucje, przedstawicielstwa, stowarzyszenia, sklepy i inne miejsca związane z polską społecznością.
W kontekście polskich instytucji w Brukseli warto wspomnieć o kilku kluczowych:
- Ambasada RP w Brukseli – odpowiada za dwustronne relacje polityczne oraz ekonomiczne między Polską a Belgią. Jest organizatorem Polish Day.
- Wydział Konsularny Ambasady RP pełni funkcję głównego punktu kontaktowego dla Polonii w Belgii w sytuacjach wymagających pomocy.
- Instytut Polski w Brukseli promujący polską kulturę w Królestwie Belgii.
- Zagraniczny Ośrodek Polskiej Organizacji Turystyki działający na rzecz promocji turystyki przyjazdowej do Polski.
- Dom Polski Wschodniej pogłębia współpracę i koordynację działań pięciu przedstawicielstw regionalnych w Brukseli. Jest organizatorem Polish RUN.
Ponadto w Brukseli znajdują się przedstawicielstwa Polski przy organizacjach międzynarodowych, takie jak Stałe Przedstawicielstwo RP przy Unii Europejskiej oraz Stałe Przedstawicielstwo RP przy NATO. Warto jednak zaznaczyć, że ich głównym celem jest koordynacja członkostwa Polski w danej organizacji, a nie bezpośrednia współpraca z Polonią.
Współpracę z polską emigracją realizują bezpośrednio:
- Rada Polonii w Belgii.
- Polska Macierz Szkolna Ośrodek Wakacyjny „ Millennium” w Comblain-la-Tour.
- Liczne szkoły polskie w Królestwie Belgii.
- Dom Polski EWSPA w Brukseli, będący członkiem Zrzeszenia Instytucji Europejskich w Belgii – BAC-LA CITE DES ASSOCIATIONS, który jest instytucją naukowo-kulturalną o znaczeniu integracyjnym.
W ostatnim czasie ZHP Belgia nabiera bardzo dużego znaczenia rozszerzając swoją działalność i liczbę jej członków poprzez liczne reprezentacje na oficjalnych ceremoniach oraz wydarzeniach polonijnych. Grupa Rekonstrukcyjna Pierwszej Dywizji Pancernej „Antwerpia”, działalność odtwórców historycznych łącząca różne pokolenia.
W sferze religijnej istotną rolę odgrywa duszpasterstwo katolickie w języku polskim, Polska Misja Katolicka, Polski Kościół Ewangelicki, Kościół Wspólnoty Dominikanów oraz Polska Parafia Prawosławna.
Dla Polonii wydawane są gazety: Gazetka, Flandria po polsku. Działają liczne strony internetowe m.in: dompolskibxl.be, antwerpia.be, niedziela.be, gazetka.be, wiadomo.be, www.zhp.org, www.pmsz.be, wakacjewbelgii.com.
Grupy wycieczkowe, prywatne agencje turystyczne, organizujące wycieczki po Belgii, Europie – i nie tylko – za stosunkowo niskie ceny.
Z pełnym przekonaniem można stwierdzić, że Polonia belgijska jest bardzo aktywną społecznością polonijną w Europie.
Dodatkowo w Brukseli istnieje wiele przedstawicielstw ekonomicznych, takich jak Biuro Konfederacji Lewiatan zrzeszone w BusinessEurope czy Przedstawicielstwo Związku Przedsiębiorców i Pracodawców, mających na celu reprezentację interesów firm w instytucjach Unii Europejskiej.
W obszarze naukowym działa Filia Europejskiej Wyższej Szkoły Prawa i Administracji, oferując studia I stopnia po polsku, Liceum dla Dorosłych, jak również wsparcie administracyjne i prawne dla Polonii.
Bruksela jest także miejscem dla licznych stowarzyszeń Polonii, takich jak Brukselski Klub Polek (BeKAP), Kongres Kobiet, Elles pour Elles – przełam ciszę, Sztab Pomocy Belgia, MiMo Wszystko Kultura, Moto Serce, WOSP Bruksela, grupy charytatywne na Facebooku organizujące licytacje dla chorych dzieci w Polsce, grupy charytatywne organizujące kiermasze i zbiórki, grupy rękodzieła, kluby poetyckie i literackie, kluby sportowe, dyskoteki, dancingi, cateringi – polska kuchnia, polskie biblioteki.
Stowarzyszenie Network PL, skupiające polskich pracowników organizacji międzynarodowych, organizujące warsztaty i wykłady na temat pracy w instytucjach międzynarodowych. Ta różnorodność działań polskich klubów i stowarzyszeń dodaje bogactwa polskiemu życiu społecznemu w Brukseli.
Nie należy zapominać również o polskich lekarzach, prawnikach, adwokatach, tłumaczach, nauczycielach, logopedach, księgowych, biurach serwisowych, mechanikach, kierowcach-przewoźnikach, serwisach sprzątających, budowlańcach itp. Grupach wsparcia AA i Al-anon, które wspierają dorosłych i ofiarują pomoc emocjonalną działając w wielu regionach Belgii.
Praktycznie w obrębie kilku kilometrów w dużych skupiskach miejskich można znaleźć polski sklep. Polskie dzieci, oprócz edukacji szkoły belgijskiej, chodzą dodatkowo do szkół polskich, ucząc się języka polskiego. Dorośli często są bardzo tolerancyjni i otwarci na inne kultury, często też (ale nie jest to regułą) zakładają związki małżeńskie lub partnerskie z osobami innych narodowości, wychowują swoje dzieci podtrzymując polskie tradycje lub z łatwością łączą inne kultury.
Jedno jest pewne: polskie dzieci i młodzież są bardzo zdolne, ambitne, ciekawe świata i otwarte na inne kultury. Świadczy o tym fakt, iż na wysokich stanowiskach często widnieje nazwisko lub imię typowo polskie.
Małgorzata Wilk
dompolskibxl@gmail.com
EUROPEAN SCHOOL of LAW and ADMINISTRATION
